تولد و دوران كودكي
حضرت آیت الله حاج شيخ محمد علي شرعي در اسفند ماه 1314 خورشيدي در داراب فارس ديده به جهان گشود.
خانواده ايشان بخاطر تقوي و عشق و علاقه به اهل بيت (عليهم السلام ) از محبوبيت خاصي در ميان اهالي داراب برخوردار بود.
پدرش مرحوم آيت الله حاج شيخ غلامحسين شرعي شيرازي كه از علماي بزرگ و مبارز آن نواحي محسوب مي‌شد تحصيلات خود را در نجف ادامه داده بود و پس از بازگشت به ايران ابتدا در داراب و بعد از چندي در قم ساكن گرديد.
مرحوم آيت الله حاج شيخ غلامحسين در قم نيز از اهتمام به تحصيل باز نماند و از محضر اساتيدي همچون آيات عظام مرحوم خوانساري، مرحوم صدر و مرحوم بروجردي بهره فراوان برد و تا پايان عمر به تدريس علوم حوزوي اشتغال داشت.
عشق و علاقه اين بزرگمرد به اهل البيت(سلام الله علیهم) بويژه حضرت اباعبدالله الحسين(سلام الله علیه) زبانزد خاص و عام بود و در مصائب آن حضرت بسيار بي تابي مي‌نمود بگونه‌اي كه صفحات جلد دهم كتاب بحارالانوار كه در باره حضرت اباعبدالله الحسين(سلام الله علیه) است با قطرات اشك ايشان درآميخته است. از وي چند مرثيه و منقبت به زبان فارسي و عربي بر جاي مانده است.
حضرت آيت الله حاج شيخ محمدعلي شرعي در دامان چنين پدري پرورش يافت و در نخستين ماههاي زندگي به همراه پدر در زمان مرحوم آيت الله العظمي حاج شيخ عبدالكريم حائري و همزمان با فشار و اختناق حكومت رضاخان از داراب به قم آمدند.
دوران تحصيل
آيت الله حاج شيخ محمدعلي شرعي در پنج سالگي شروع به آموختن قرآن نمود و پس از آن گلستان سعدي و بخشي از كليله و دمنه را نزد مرحوم حاج شيخ علي انصاري «دشتي» فرا گرفت سپس شرح امثله و صرف مير را نزد مرحوم حجة‌الاسلام والمسلمين آقا سيد محمود يثربي آموخت. با تشويق و ترغيب پدر دانشور خود تمام نصاب الصبيان و تهذيب المنطق را حفظ نمود و عموم مطالب صمديه و الفيه را نيز به خاطر سپرد سپس سيوطي را نزد حاج شيخ احمد زرندي و حاج شيخ حسين مؤمن شيرازي فرا گرفت و بخشي از مغني را نزد آقاي رباني خراساني كه از شاگردان مبرز مرحوم اديب نيشابوري بود و معاني و بيان را از حاج شيخ رحمة‌الله فشاركي آموخت. علاقة به ادبيات بويژه درك دقيق و درست از شعر و كاربرد آن در نشر مفاهيم مذهبي و اخلاقي موجب گرايش و بزرگداشت وي از هنر منظوم متعهد گرديد و در اين رويكرد كه تا هم اكنون باقي است بايد تأثير قريحة ادبي و علاقه و توجه پدر وي ـ مرحوم آیت الله حاج شيخ غلامحسين شرعي ـ را به شعر و فنون ادبي موثر دانست و لذا در تابستان برخي از سالها كه به مشهد مقدس مي‌رفت و از محضر علمي و ادبي زنده ياد مرحوم اديب نيشابوري بهره مي‌برد.
آیت الله حاج شيخ محمدعلي شرعي شرح لمعه را نزد آیت الله ستوده و آیت الله شب زنده‌دار و بخشي از آن را نزد پدر خود فرا گرفت وي چندي نيز آداب و فنون مناظره را به شيوه متكلمان در معيت آیت الله طاهري خرم آبادي و حجة‌الاسلام شهيد حق دان و حجة‌الاسلام مرعشي از محضر آیت الله شب زنده‌دار آموخت و پس از فراگيري شرح تجريد از آیت الله شيخ ابوالحسن شيرازي، از درس آیت الله تقديري براي آموختن شرح منظومه استفاده نمود. سپس قسمتي از رسائل و مكاسب را از محضر آیت الله مشكيني و بخشي از كفايه را نزد آیت الله منتظري و بيشتر آن را از آیت الله سلطاني و آیت الله حرم پناهي آموخت. با اتمام اين دوره در درس خارج حضرت امام خميني (قدس سره) حضور يافت و مسائل مستحدثه را از محضر ايشان فرا گرفت و همزمان در درس آيات عظام گلپايگاني و شريعتمداري و حاج شيخ كاظم فاروبي شركت مي‌نمود.
ايشان در طي سالهاي تحصيلي خود با بسياري از شخصيت‌هاي علمي و سياسي مراوده و دوستي داشتند كه از آن جمله مي‌توان به حضرات آيات احمدي ميانجي، سيدمهدي روحاني، راستي كاشاني، مظاهري اصفهاني، عندليب شيرازي، شيخ حسين امراللهي و مرحوم آیت الله صدرالدين حائري شيرازي و برادر ايشان آیت الله محي الدين و نيز آیت الله مجدالدين محلاتي اشاره كرد. دامنة ارتباطات مردمي آیت الله شرعي تا اقصي نقاط كشور گسترده است.
ايشان با بسياري از تجار متدين، كارمندان شريف و جوانان فعال و حق طلب از هر قشر و طبقه‌اي ارتباط فكري و عقيدتي داشت كه غالباً به صميميت وي و ارادت آنها منتهي مي‌گرديد. در اين راه و روش به عنوان عالمي روحاني و مبارزي پرتلاش عليه نظام منحوس پهلوي با عده كثيري از علماي بزرگ شهرستانها ارتباط و آشنايي پيدا نمود همچنان كه رشته مودّت ميان وي و عموم دوستان پدرش ـ مرحوم آیت الله حاج شيخ غلامحسين شرعي ـ برقرار ماند كه از آن جمله مي‌توان به دوستي و مراودة وي با آیت الله حاج شيخ محمدرضا كاظمي در كرمانشاه و آیت الله سيداسماعيل هاشمي در اصفهان اشاره نمود.
فعاليتهاي علمي و فرهنگي
حضرت آیت الله حاج شيخ محمدعلي شرعي از معدود دانشوران حوزوي است كه عمر با بركت وي در نشر و گسترش معارف خاندان عصمت و طهارت : و ارائه خدمات گوناگون فرهنگي، علمي، سياسي و اجتماعي و تربيتي سپري شده است كه در اين قسمت به برخي از تلاشهاي علمي و فرهنگي اين روحاني خستگي‌ناپذير اشاره‌اي گذرا خواهيم داشت.
وي تدريس علوم حوزوي را از اولين سالهاي طلبگي خود آغاز نمود و در اين راه از تدريس هيچ درسي استنكاف نورزيد. سيوطي، مغني، حاشيه ملاعبدالله، لمعه، معالم الاصول و اصول مظفر و… را به شيوة علماي سلف صالح تدريس نمود و براي تربيت شاگردان و طلبه‌هاي فاضل، مبارز، با اخلاق ازانجام هيچ تلاشي رويگردان نبود. وي به خوبي مي‌دانست كه نيروي انساني در هر جامعه‌اي برترين و مهمترين سرماية ارتقا و اعتلاي آن است بنابراين تمام تلاش خويش را براي فراهم نمودن شرايط مساعد تربيت بكار گرفت و پس از بازسازي مدرسة رضويه با پيشنهاد شهيد آیت الله قدوسي به اداره آن همت گماشت تا گوشه‌اي از نابساماني‌هاي آموزشي و درسي طلاب را سامان دهد. از جمله فعاليتهاي ايشان در مدرسه رضويه افزون بر ارائه يك سيستم منظم آموزشي، برگزاري سلسله جلسات علمي و اعتقادي بود. آیت الله شرعي پس از آشنايي با مرحوم شهيد مطهري در زندان ساواك به همراه تني چند از فضلاي حوزه توانست مقدمات حضور و تدريس ايشان را در قم و در مدرسه رضويه فراهم آورد. سلسله دروس اعتقادي و فلسفي شهيد مطهري دو روز در هفته برگزار مي‌گرديد. اين درسها كه با استقبال كم نظير طلاب قم مواجه مي‌شد پاورقي‌هاي جلد چهارم و پنجم كتاب «روش رئاليسم» را تشكيل مي‌دهد.
آیت الله شرعي با توجه به لزوم ايجاد تشكيلات منسجم در حوزه‌هاي علميه براي ارتقاي وضعيت علمي و آموزشي طلاب و فراهم نمودن زمينه‌هاي لازم در مبارزه با رژيم طاغوت، مديريت مدرسه رضويه را بر عهده گرفت و سالهاي متمادي در آنجا به كار و تلاش پرداخت. در آن ايام جريانهاي انحرافي وابسته به سياستهاي فرهنگي غرب و وهابيت قصد داشت با نفوذ به حوزه‌هاي علميه اذهان طلاب جوان را منحرف سازد تا بتواند از آنها در مقاصد گوناگون استفاده نمايد. اين جريانها توسط برخي روحاني نمايان در مدرسه رضويه رخنه كرده بود. آیت الله شرعي با هوشياري و اشراف كامل، به مبارزه غير علني با آنها پرداخت و با بر پايي جلسات مناظره از فضلايي همچون آیت الله مصباح يزدي و حجج اسلام حاج شيخ محمدرضا آشتياني و حاج شيخ جعفر امامي استفاده نمود تا شبهات ايجاد شده را پاسخ گويند. اين جلسات به قدري مفيد و جذاب بود كه تحسين بسياري از اساتيد حوزه را برانگيخت. آیت الله شرعي پس از رفع شبهات از اذهان طلاب جوان به طرد و تصفيه عناصر التقاطي همت گماشت و مدرسه رضويه را از اين بليّه رهايي بخشيد.
در بررسي خدمات گوناگون آیت الله شرعي بايد مجموعة آنها را در دو دورة قبل و بعد از پيروزي انقلاب اسلامي مورد توجه قرار داد. اعتقاد راسخ وي به حقانيت مكتب اهل البيت (عليهم السلام ) و پيروزي حق بر باطل در فرجام امور، رويكردي آينده شناسانه را به وي ارزاني داشته كه براساس آن به بسيج تمامي نيروها و امكانات جامعه براي اعتلاي كلمة حق و امحاء باطل كوشيده است و در راه تحقق آرمانهاي الهي و حفظ و گسترش ارزشهاي ديني به انجام هر گونه خدمت و قبول هر رنج و مصيبتي دل مي‌سپارد. زنداني شدن در زندانهاي ساواك، تلاش در هماهنگ سازي نيروهاي طرفدار حق، ايجاد امكانات رفاهي و آموزشي براي آحاد مردم، تشويق و ترغيب قشرهاي گوناگون به دفاع از اسلام و انقلاب اسلامي، شهادت فرزندش حجة‌الاسلام شهيد محمدتقي شرعي در جبهه‌هاي جنگ تحميلي و… مجموعه‌اي از عملكردهاي باورمند وي را نشان مي‌دهد. بارزترين ويژگي آیت الله شرعي را بايد در اميدواري و اميدبخشي نسبت به تحقق وعده‌هاي الهي دانست و ظلم ستيزي وي را نيز همدوش آن ديد.
فعاليتهاي سياسي
آيت الله حاج شيخ محمد علي شرعي را مي‌توان يكي از چهره‌هاي سياسي و فرهنگي معاصر دانست. جمع‌آوري مجموعه‌اي از خاطرات اين دانشي مردنستوه مي‌تواند بسياري از زواياي سياسي و اجتماعي ديروز و امروز ايران اسلامي را آشكار سازد. مبارزه مداوم وي بر عليه نظام طاغوت موجب شد تا در عاشوراي سال 1342 كه براي تبليغ به مشهد اردهال رفته بود توسط ژاندارمري دستگير و براي بازجويي به نراق منتقل گردد. پس از چندي وي را در ساواك قم مورد بازجويي قرار دادند. سپس به پادگان عشرت‌آباد فرستادند و چندي او را در زندان انفرادي نگه داشتند. پس از انتقال به بند عمومي زندان از محضر عالمان مبارزي چون آیت الله بهاءالدين محلاتي، آیت الله خادمي اصفهاني، آیت الله قاضي تبريزي و… استفاده‌هاي فكري و معنوي نمود. آیت الله شرعي از زندان پادگان عشرت آباد به زندان شهرباني تهران منتقل گرديد. در ايام پانزدهم خرداد اين زندان محل بازداشت اهل منبر و وعاظ معروفي همچون حضرات آيات شهيد مطهري، شهيد هاشمي نژاد، مرحوم فلسفي وآیت الله مكارم شيرازي و… بود. آشنايي آیت الله شرعي در اين زندان با شهيد مطهري ثمرات بسياري براي نهضت و مردم را در پي داشت. وي در اين ايام با برخي از دوستان خود روزنامة «انتقام» و «بعثت» را چاپ و منتشر مي‌نمود كه ماهيتي سياسي داشت و مسائل مهم آن روزها را تحليل مي‌كرد تا حوزه و روحانيت را از آنچه در اطرافشان رخ مي‌داد آگاه نمايد.
در ادامه اينگونه فعاليتهاي سياسي بود كه آيت الله شرعي توانست با تهيه يك دستگاه چاپ و تكثير، سخنرانيهاي مرحوم امام (قدس سره) را در ميان افراد انقلابي منتشر سازد كه يكي از شاخص‌ترين اين موارد چاپ و نشر سخنراني مشهور حضرت امام (قدس سره) در پانزدهم خرداد سال 42 مي‌باشد. پس از موضع‌گيري صريح امام (قدس سره) در برابر كاپيتولاسيون، آیت الله شرعي با همكاري حجة‌الاسلام سيدمحمود دعايي اعلاميه آن مرجع نستوه را در اندك زماني چاپ كرد و در كمترين زمان ممكن به صورت هماهنگ در سراسر كشور توزيع نمود. پيگيري ساواك براي جستن عاملان اين حركت انقلابي منجر به بازداشت آیت الله شرعي و جمعي از فضلا گرديد. وي را ابتدا به زندان قزل قلعه و سپس به زندان قصر منتقل نمودند. در گيرودار همين دستگيري بود كه مأموران ساواك به سركردگي جلاد معروف آن يعني سرهنگ ازغندي به خانة آیت الله شرعي يورش بردند. جلاد ساواك قصد ورود به اطاقي را داشت كه زنان خانواده در آن حضور داشتند و مي‌كوشيدند تا اسناد مربوط به روحانيون مبارز را براي مصون ماندن از اين هجوم ناگهاني به منزل همسايگان منتقل نمايند. سرهنگ ازغندي كه قصد داشت با ايجاد ارعاب وارد اطاق شود با فرياد و سيلي خشم آهنگ آیت الله شرعي روبرو شد. همين ابراز شجاعت موجب شد تا فرصت كافي براي پنهان سازي اسناد انقلابي فراهم آيد. شهيد حجة‌الاسلام محمدتقي شرعي در سالها بعد مي‌گفت: من شجاعت و شهامت را از آن سيلي كه پدرم در حال اسارت به جلاد ساواك نواخت، آموختم.
آيت الله شرعي در ايام هجرت حضرت امام (قدس سره) به نجف اشرف به سوريه رفت تا از آنجا به عراق برود و به ديدار امام (قدس سره) نائل شود. هدف وي از اين سفر پرسش از امام (قدس سره) در باره شركت در انتخابات و چگونگي برخورد با اين موضوع در ايران بود. وي كه نتوانسته بود ويزاي عراق را تحصيل نمايد پرسش‌هاي خود را در سوريه در يك نوار ضبط نموده و آن را به همراه نامه‌اي كه با همفكري آیت الله سيدمنيرالدين حسيني در قم تهيه و براي انتقال به سوريه در يك دستگاه راديو جاسازي شده بود توسط آقاي علي جنتي فرزند آیت الله جنتي به دست امام (قدس سره) در عراق رسانيد و پس از مدتي كوتاه پاسخ امام (قدس سره) را مبني بر تحريم انتخابات دريافت نمود. آیت الله شرعي با شروع سلسله دروس ولايت فقيه توسط مرحوم امام (قدس سره) در نجف، مجموعة نوارهاي اين دروس را پس از انتقال به قم با جمعي از دوستان مورد مطالعه و مباحثه قرار داده آن را منتشر ساختند.
با شروع انقلاب اسلامي ايران و هجرت امام (قدس سره) از نجف به پاريس ارتباط تلفني وي با امام (قدس سره) برقرار گرديد و ايشان مطالب و نقطه نظرات بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران را به وسيله يك شبكه گسترده و سرّي به كليه علما و فضلاي مبارز در سراسر كشور منتقل مي‌نمودند. وي در هماهنگ سازي علماي بزرگ شهرستانها با نهضت اسلامي تلاش مضاعفي را بكار بردند كه از آن جمله مي‌توان به ملاقاتهاي ايشان با آیت الله ارباب در اصفهان اشاره نمود.
با پيروزي انقلاب اسلامي ايران تمام تلاش آیت الله شرعي اين مبارز خستگي‌ناپذير به حفظ و گسترش دستاوردهاي انقلاب اسلامي معطوف گرديد و در مسؤوليت‌هاي گوناگون تصوير روشني از فراست و شهامت و تلاش خداجويانه روحانيت حق طلب شيعي را به منصه ظهور رساند كه در پي به برخي از آن خدمات اشاره مي‌شود:
الف:
با پيروزي انقلاب اسلامي ايران، ستاد انقلاب اسلامي در قم ايجاد گرديد كه فرامين حضرت امام (قدس سره) را در رفع معضلات و مشكلات كشورابلاغ و پيگيري مي‌نمود. آیت الله شرعي با قبول رياست اين ستاد در روزهاي بحراني آغاز پيروزي، با همكاري آیت الله شيخ محمد يزدي به رفع مشكلات مردم در اقصي نقاط كشور و دفع غائله‌هاي سياسي از جمله در گنبد و كردستان همت گماشت. زنده ياد شهيد چمران با حمايت همين ستاد مردمي و انقلابي آشوب كردستان را سامان بخشيد و نيروهاي اعزامي از جوانان غيور قم نيز غائله گنبد را پايان دادند آیت الله شرعي در اين ستاد نمايندگاني را براي نظارت و تقويت عملكرد قوه قضائيه گسيل داشت و با صدور بيش از 13 هزار حكم به عنوان بازوي اجرائي حضرت امام (قدس سره) در سراسر كشور عمل نمود.
ب:
عده‌اي از مدرسين و فضلاي حوزه علميه قم در دوران استيلاي رژيم طاغوت با هدف حمايت از مواضع سياسي حضرت امام خميني (قدس سره) و نشر افكار و آثار آن قائد بزرگ به تأسيس جامعه مدرسين همت گماشتند. آیت الله شرعي در اولين سالهاي تأسيس جامعه مدرسين به پيشنهاد و درخواست آیت الله رباني شيرازي به عضويت آن درآمدند و تا روزهای پایانی عمر خود در تمام فعاليتهاي سياسي آن فعالانه شركت داشتند.
ج:
با شروع جنگ تحميلي ايشان تمام توان و تلاش خويش را به تقويت جبهه‌هاي نبرد معطوف نمود و در تهيه تجهيزات انفرادي و جمعي براي رزمندگان و ارسال آنها به خطوط مقدم صميمانه كوشيد. فرزند ارشد وي حجة‌الاسلام محمدتقي شرعي كه از چهره‌هاي بسيار با استعداد و موفق حوزوي محسوب مي‌شدند و از اوان نوجواني در فعاليتهاي سياسي و اجتماعي و فرهنگي پدر خويش شركت مؤثر داشتند در روز ميلاد حضرت امام محمدتقي (ع) به فيض شهادت نائل آمدند. حضرت آیت الله شرعي اين داغ جانگداز را تحت‌الشعاع جشن شادي ميلاد با سعادت حضرت جوادالائمه (ع) قرار دادند و در آن سال و هر سال جشن ميلاد نهمين پيشواي معصوم (ع) را با شكوه خاصي برگزار نمودند بي گمان يكي از برازنده‌ترين القاب براي اين عالم مجاهد عنوان «ابوالشهيد» است و از همين حركت عاشقانه و عالمانه ميزان ارادت و اخلاص وي را به ساحت مقدس ائمه هدي (عليهم السلام) به خوبي مي‌تواند دريافت.
د:
حضرت آیت الله شرعي براي دو دوره به عنوان نماينده مردم قم به مجلس شوراي اسلامي راه يافتند. در دوره اول از اعضاي كميسيون دفاع مجلس بودند و در طي آن دوره با همكاري ديگر اعضاي كميسيون، اساسنامة ارتش و سپاه را تدارك ديدند. در اين دوره است كه ايشان سعي بليغي را براي حفظ و ارتقاي جايگاه ولايت فقيه در اساسنامه‌هاي نيروهاي مسلح بكار بردند و به اين مهم توفيق يافتند. در دورة دوم نمايندگي، وي به عضويت در كميسيون اصل 90 پيوست و 23 هزار پروندة راكد و جاري را در طي اين دوره به فرجام رساند. تغيير اساسنامة كميسيون اصل 90 و اقتدار بخشيدن به اين كميسيون همراه با ساماندهي سيستم بايگاني و اداري آن از ديگر خدمات ماندگار ايشان محسوب مي‌شود.
ه:
حضرت آیت الله شرعي با توجه به توانايي و استعداد زنان در كسب علوم حوزوي و لزوم آموزش علمي و ديني براي آنان و نيز ارائه الگوي عيني در اين امر، در قبل از پيروزي انقلاب اسلامي به تأسيس مدرسه‌اي جهت آموزش حوزوي دختران دست يازيدند كه اين تلاش به رغم كارشكني‌هاي رژيم طاغوت و بي اعتنايي برخي از علماي آن عصر با مساعدت و همكاري شهيد آیت الله قدوسي به نتايج موفقيت‌آميز رسيد. با پيروزي انقلاب اسلامي ايران حضرت امام (قدس سره) هيأت موسسي را براي تشكيل حوزة علميه خواهران تعيين فرمودند كه حضرات آيات و حجج اسلام مشكيني ، فاضل، موسوي اردبيلي، جنتي، شرعي ، توسلي و شيخ حسن صانعي از زمرة اعضاي آن هيأت بودند. در اين دوره تلاش آیت الله شرعي با پشتوانة تجارب قبل از پيروي انقلاب و همفكري ديگر اعضاي هيأت موسس به ايجاد جامعة‌الزهرا(س) انجاميد. همچنانكه كوشش پيگير وي موجب ايجاد وحدت رويه و نظارت كامل شوراي عالي حوزه علميه بر حوزه‌هاي علميه خواهران شد.
و:
حضرت آیت الله شرعي براي بي نياز كردن جامعه زنان در مراجعه به پزشكان مرد و نيز ايجاد الگوي عيني در آموزش علوم پزشكي براي بانوان به تأسيس دانشگاه علوم پزشكي فاطميه قم مبادرت نمودند. ايجاد اين دانشگاه نتايج گوناگوني را در پي داشت كه از آن جمله مي‌توان با جذب تخصصهاي پزشكي در قم، فارغ التحصيل شدن بيش از پانصد پزشك زن در تخصصهاي گوناگون، ايجاد دانشگاهي تخصصي ويژة بانوان به عنوان ايجاد نمونه عيني و تحقق امكان پذيري نظام آموزشي همگن اشاره نمود.
ز:
با مراجعت حضرت امام (قدس سره) به قم و ازدهام هر روزة هزاران نفر از اقصي نقاط كشور، براي زيارت آن رهبر بزرگ در اطراف منزل ايشان، لزوم ايجاد مركز و مكاني جهت پذيرايي و رفاه اين زائرين، حضرت آیت الله شرعي را بر آن داشت تا به ايجاد فضايي مناسب براي اسكان و پذيرايي مردم اقدام نمايد. به همين منظور با همكاري حجة‌الاسلام والمسلمين حاج سيدرضا برقعي «از مؤلفان كتب درسي آموزش و پرورش» به خريدن و مهيا نمودن زمين وسيعي با تأسيس امكانات رفاهي مبادرت ورزيد. امكانات و اماكن فراهم آمده را كه با گذشت زمان وسعت مي‌يافت بنياد ارشاد و رفاه امام صادق (ع) ناميد و به تهيه اساسنامه و تعيين هيأت امناء براي آن اقدام نمود. اين مؤسسه آموزشي و رفاهي تا هم اكنون در تهران، قم، مشهد و تنكابن منشأ خدمات فراواني شده است.
ح:
مدرسه عالي قضايي قم كه پس از چند سال به دانشگاه قم تبديل گرديد و با همت و پايمردي رجل علمي و ديني ايجاد شده بود با توجه به سوابق خدمات فرهنگي و تأثيرگذاري حضرت آیت الله شرعي درگسترش مراكز علمي و ديني، ايشان از سوي جامعه مدرسين حوزه علميه قم به عنوان يكي را از اعضاي هيأت امناي اين دانشگاه انتخاب شده و در طي 4 سال از راهبردها و تجربه‌ها و تلاشهاي مؤثر وي بهره‌مند گرديدند.
ط:
اوايل پيروزي انقلاب اسلامي برخي از خيرين با مساعدت و همكاري آیت الله سيدعلي محقق براي تهيه مسكن جهت طلاب علوم ديني به تأسيس شهرك مهديه اقدام نمودند. شورايعالي مديريت حوزه‌هاي علميه هيأت امنايي را از بازاريان متدين و روحانيون دلسوخته براي ايجاد اين شهرك تعيين نمود كه حضرت آیت الله شرعي از آن جمله مي‌باشد اين شهرك هم اكنون با بيش از هزار واحد مسكوني پذيراي طلاب ايراني و خارجي است تا در دوران تحصيل با آرامش خاطر به كسب علوم ديني بپردازند. شهرك مهديه با همت و تلاش هيأت امناء و پيگيري مداوم حجة‌الاسلام والمسلمين شيخ مهدي صباحي گسترش روز افزون داشته هم اينك دو هزار و هفتصد واحد مسكوني ديگر به همراه مراكز فرهنگي، آموزشي، رفاهي و بهداشتي در حال ساخت است.
ی:
قبل از پيروزي انقلاب اسلامي نماز جمعة قم در مسجد امام اقامه مي‌گرديد و پس از پيروزي و توجه روز افزون آحاد مردم به شركت در اين عبادت سياسي، اقامة نماز جمعه در حرم مطهر حضرت معصومه (س) و سپس در دبيرستان امام صادق(ع) انجام مي‌پذيرفت. لزوم ايجاد مصلاي وسيعي براي اقامه اين نماز عبادي و سياسي حضرت آیت الله شرعي را بر آن داشت تا با همكاري و تلاش آقايان حاج حسن صبوري و حاج ابوالفضل عباسي به ايجاد مصلاي بزرگ قم اقدام نمايد.
ك:
جمعيت مبارزه با فقر كه با نظارت آیت الله حاج شيخ مرتضي حائري در قم تأسيس گرديده بود و آيت الله موسوي همداني و آقاي سيد محمود طباطبايي از اعضاي بسيار فعال آن بودند قبل از پيروزي انقلاب اسلامي نيز به وضع معيشتي فقرا و ايتام كمكهاي شاياني مي‌نمود. حضرت آیت الله شرعي كه از اوايل تأسيس اين جمعيت به همكاري با آن پرداخته بود و با سخنرانيهاي پرشور خويش آحاد مردم و خيرين را به ياري رساندن اين جمعيت تشويق و ترغيب مي‌كردند از آيت الله حاج شيخ مرتضي حائري و سيد محمود طباطبائي خواستند تا براي ايتام ويژگي خاصي را قائل شوند. اين پيشنهاد مورد قبول مؤسسين واقع گرديد و در اولين قدم زير نظر مرحوم آیت الله حائري به انتشار قبض‌هايي مبادرت نمودند كه به جلب حمايت‌هاي مردمي براي ايتام اختصاص داشت. پس از آن، جمعيت سرپرستي ايتام قم توسط آقاي زاهدي به تأسيس مدرسه‌اي براي ايتام اقدام نمود حضرت آیت الله شرعي كه از اعضاي هيأت امناي اين جمعيت بود که در جلب نظر شخصيت‌هاي علمي و ديني و مشاركت خيرين براي ساماندهي اوضاع معيشتي و تربيتي ايتام تلاش وافري را به منصه ظهور رساند.
ل:
در اوايل جنگ جمعي از جوانان پرشور قم به تأسيس هيأتي براي عزاداري سالار شهيدان با عنوان حسينيه شهدا اقدام نمودند. اين گروه با برپايي چادري در فضايي باز به انجام مراسم عاشورا مبادرت كردند. اين حسينيه با حضور و مشاركت آیت الله شرعي و جمعي از جوانان پرشور و انقلابي و همكاري مداح اهل بيت (ع) سيد احمد شمس از رونق خاصي برخوردار شد و هر ساله بر امكانات آن افزوده گشت. شهيد حجة‌الاسلام محمدتقي شرعي در زمرة جواناني بود كه در اين حسينيه عاشقانه خدمت مي‌نمود. در طي سالهاي گذشته حسينيه شهداي قم موفق به ساختن بنايي مناسب در فضايي بسيار وسيع گرديد و حضرت آیت الله شرعي با تعيين هيأت امنايي براي آن كوشيده‌اند تا اين حسينيه نيز مركزي براي تربيت جوانان در راه تعميق و گسترش ارزشهاي والاي شيعي گردد.
م:
در سال 1370 حضرت آیت الله شرعي مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا را در مشهد مقدس تأسيس نمودند. اين مؤسسه كه با انجام بيش از هشتاد پروژة تحقيقاتي خرد و كلان يكي از فعال‌ترين دفاتر پژوهشي كشور در حوزة علوم انساني است در كارنامة خود كاركرد بيش از يكصد و هفتاد نفر از اساتيد حوزه و دانشگاه را در طي يك دهه نشان مي‌دهد. پژوهشكده‌هاي معارف، جغرافيا، آينده‌شناسي، ادبيات و هنر از دفاتر اقماري اين مؤسسه بودند كه با تلاش پژوهشگران خويش به احياء تراث ادبي و ديني و نقد و نظر در حوزة جغرافياي انساني و آينده‌شناسي ايران و جهان مبادرت مي‌ورزيد. هزاران برگه تحقيقاتي به همراه دهها مقاله و كتاب از خروجي‌هاي علمي اين مؤسسه محسوب مي‌شود. اهتمام حضرت آیت الله شرعي به ايجاد زيرساخت‌هاي علمي و فرهنگي و تهيه راهبردهاي اجرايي در حفظ و نشر معارف علوم موجب پديد آمدن «كانون تفكر» در مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا گرديد. اعضاي اين كانون كه بطور موازي با شوراي عالي پژوهش به تشكيل جلسه مي‌پردازند از مبرزترين اساتيد حوزه و دانشگاه مي‌باشند پايگاه اينترنتي اين مؤسسه براي پاسخگويي مستدل به شبهات معاندين مكتب علوي در شرف ايجاد است.
ن:
حضرت آیت الله شرعي با تأسيس انتشارات تاسوعا زمينة پشتيباني چاپ و نشر آثار تحقيقاتي و فرهنگي مؤسسه پژوهش و مطالعات عاشورا را فراهم نمودند.
اين انتشارات تاكنون آثاري از تراث ادبي و ديني را به جامعه علمي ارائه نموده است كه برخي از آنها عبارتند از:
1ـ منهاج الكرامه في معرفة الامامه، علامه حلي، تحقيق استاد عبدالرحيم مبارك.
2ـ الطرف، سيد بن طاووس، تحقيق استاد قيس عطار.
3ـ نهج الحق و كشف الصدق، علامه حلي، تحقيق نزار وزان و عليرضا كهنسال.
4ـ نهاية‌الاكمال فيما به تقبل الاعمال، السيد هاشم البحراني، تحقيق عبدالله غفراني.
5ـ تكمله امثال و حكم دهخدا، تحقيق استاد احمد گلچين معاني.
6ـ ديوان ميررضي دانش مشهدي، تحقيق و تصحيح استاد محمد قهرمان.
7ـ مديريت رشد، تحقيق طاهره مسلمي زاده.
8ـ مرثيه عاشورايي، تحقيق استاد ذبيح الله صاحبكاري.
9ـ تحفه گلچين، تحقيق استاد احمد گلچين معاني، در دست چاپ.
10ـ عرفات العاشقين و عرضات العارفين، تقي الدين بلياني، بزرگترين تذكره ادبي فارسي در دست چاپ.
حضرت آیت الله محمد علی شرعی پس از تحمل یک دوره بیماری صبح روز یکشنبه 12 دیماه 1395 دعوت حق را لبیک گفت و در حرم مطهر رضوی به خاک سپرده شد.
«روحش شاد و یادش گرامی باد»
