تولد و دوران كودكي:
آيت‌الله سيد محسن خرازي در سال 1316 هجري شمسي در تهران در خانواده‌اي مذهبي و مورد علاقه مردم متديّن و علماي بزرگ تهران به دنيا آمد، پدرش حاج سيد مهدي خرازي نام داشت و اصل و نسب آنها اصفهاني است كه به تهران مهاجرت كرده‌اند و از سادات گرامي اصفهان و تهران بوده‌اند و نسب آنها به امام سجاد(ع) و امام حسن مجتبي(ع) مي‌رسيده است.
دوران تحصيل:
آيت‌الله سيد محسن خرازي دروس دوران ابتدايي را در تهران در مجتمع فرهنگي برهان فرا گرفت و سپس تحت تربيت و آموزش آقا شيخ محمد حسين زاهد قرار گرفت. او كه در مسجد امين الدوله تهران ونيز در مسجد جامع تهران نماز مي‌گزارد، به تربيت نوجوانان مي‌پرداخت و تأثير عميقي در دل آنان مي‌نهاد. با درگذشت او، استاد خرازي به بازار تهران رفت و مدتي به كسب و كار پرداخت، امّا به زودي بازار را رها كرد و به حوزة درسي آيت‌الله مجتهدي پاي نهاد و بسيار مورد عنايت و علاقه او قرار گرفت.
با فراگيري دروس مقدماتي، عزم سفر به حوزه علميه قم كرد تا در محضر استادان مبرّز و برجسته آن حوزه، تحصيلات خود را تكميل كند؛ البته در اين باره نبايد نقش سفارشهاي آيت‌الله رفيعي(ره) را ناديده انگاشت. اين گونه بود كه به همراه آيت‌الله رضا استادي در سال 1336 به قم آمد و با او در يك جا سكونت گزيد و به تحصيل پرداخت.
در قم باقيماندة دروس ادبيات را به پايان رسانيد و سپس به فراگيري دروس دورة سطح در زمينه‌هاي فقه و اصول، فلسفه و كلام پرداخت و از سال 1341 به بعد، به درس خارج بزرگان و آيات عظام مشرف شد. در طي اين سالها از دروس اخلاق استادان مهذّب و باتقواي حوزه نيز بهره‌هاي فراوان مي‌برد.
استادان و دوستان:
آيت‌الله خرازي در ساليان تحصيل خود، محضر استادان و علماي فراواني را درك كرد او كه در تهران تحت عنايت آقا شيخ محمدحسين زاهد قرار داشت، پس از ارتحال او به نزد آيت‌الله مجتهدي رفت و همواره مورد محبت او قرار مي‌گرفت.
در قم نيز باقيمانده دروس مقدمات را نزد آيت‌الله فشاركي آموخت و در درس شرح لمعه آيت‌الله شيخ محمد تقي ستوده شركت مي‌كرد. رسائل را نزد آيت‌الله شيخ مصطفي اعتمادي و آيت الله حاج شيخ محمد شاه آبادي و مكاسب را نزد آيت الله ميرزا علي مشكيني و كفاية الاصول را نزد آقايان آيت‌الله حاج سيد محمد باقر سلطاني و حاج شيخ محمد شاه‌آبادي و حاج شيخ علي تنكابني فلسفي فرا گرفت. همچنين براي آموختن فلسفه، كلام و عقايد به نزد آيت‌الله شيخ محمد شاه‌آبادي مي‌رفت و استفاده فراواني برد.
او از سال 1341 به بعد در درس خارج عالماني چون آيت‌الله العظمي سيد محمدرضا گلپايگاني(ره)، آيت‌الله العظمي سيد محمد محقق داماد(ره)، آيت‌الله العظمي سيد حسن فريد اراكي(ره) شركت كرد و در درس خارج آيت‌الله العظمي شيخ محمد علي اراكي(ره) تا اواخر عمر ايشان حضور داشت.
آيت‌الله خرازي در سالهاي فراگيري سطوح با حضرات آيات و حجج اسلام محمد حسن ممدوحي، غلامحسين حقاني، سيد مجتبي زنجاني، سيد جمال الدين دين پرور مصاحبت و مباحثه داشت و در حال فراگيري دروس خارج با حضرات آيات آقايان استادي و مصلحي و غلامرضا سلطاني مباحثه مي‌نمود و با حضرات آيات مظاهري، مصباح و سيد محمد خامنه‌اي رابطه دوستي داشت، امّا دوستي كه از آغاز تاكنون در كنار او بوده آيت‌الله رضا استادي است.
فعاليتهاي علمي و فرهنگي:
آيت‌الله محسن خرازي در عرصه‌هاي علمي و فرهنگي، خدمات بسياري را به انجام رسانده است. از مهم‌ترين خدمات او در اين عرصه، تأسيسس «مؤسسه در راه حق» بود. در آن روزگار مسيحيت توانسته بود با ابزارهاي موجود با محصلان دبيرستاني مسلمان ارتباط برقرار كند و آنان را به مسير گمراهي و ضلالت بكشاند. رژيم پهلوي نيز خود به گونه‌اي از تشكيلات مسيحيت حمايت مي‌كرد و نسبت به موضع‌گيريهاي حوزه علميه، حساسيت خاصي نشان مي‌داد.
در سال 1343 هجري شمسي آيت‌الله خرازي با توجه به اهميت مبارزه با افكار انحرافي مسيحي و نيز نظر به ضرورت ايجاد تشكيلات منسجمي براي مبارزة هميشگي با افكار التقاطي مؤسسه در راه حق را بنيان نهاد. اين مؤسسه ضمن برقراري ارتباط با جوانان، به حل شبهات و مشكلات آنان مي‌پرداخت و اصول اعتقادي را با سبك نوين مطرح كرده آنان را با مباني و مبادي علوم اسلامي و اصول تشيع آشنا مي‌ساخت. در ثمردهي اين مؤسسه تلاش با اخلاص و بي چشمداشتِ ماديِ بزرگاني همچون آيت‌الله استادي، آيت‌الله مصباح يزدي، آيت‌الله مظاهري و آيت‌الله سلطاني را نبايد از ياد برد.
اين مؤسسه بعدها در چند قالب مشغول به كار شد كه مسؤوليت بخش آموزش به عهده آيت‌الله مصباح يزدي، مسؤوليت بخش پژوهش به عهدة حضرات آيات مظاهري، استادي، مصلحي و سلطاني و نيز مسؤوليت بخش معارف به عهده برخي از فضلا و استادان حوزه نهاده شد. اين موسسه در آن زمان مورد علاقه و عنايت امام خميني(ره) و ديگر مراجع و هم اكنون نيز مورد عنايت و حمايت مقام معظم رهبري و ديگر مراجع تقليد است و با جدّيت تمام به راه خود كه شناساندن اسلام واقعي به جوانان و مبارزه با تحريف و التقاط و انحراف است مي‌پردازد.
از ديگر فعاليتهاي آيت‌الله خرازي در اين عرصه، همكاري با مجمع فقهي اهل بيت، دربارة مسائل جديد فقهي است كه اين همكاري تا هم اكنون نيز ادامه دارد.
آيت‌الله خرازي از سالهاي تحصيل دورة سطح به تدريس نيز مي‌پرداخته و از حدود 20 سال پيش تاكنون به تدريس خارج فقه و اصول براي طلاب نيز اشتغال داشته است. آيت‌الله خرازي تاكنون كتابها و رساله‌هاي گوناگوني نگاشته كه برخي از آنها به شرح زير است:
1 ـ احياء الموات؛
2 ـ الامر بالمعروف و النهي عن المنكر؛
3 ـ بداية المعارف الالهية؛
4 ـ عمدة الاصول؛
5 ـ قيامت؛
6 ـ كلمة حول حديث ثقلين؛
7 ـ في رحاب التقوي؛
8 ـ كلمة حول توسل؛
9 ـ معالم ليلة القدر؛
10 ـ ارث الزوجة؛
11 ـ تحديد الكر؛
12 ـ بحوث هامة ؛
13 ـ اشكال و انواع دفاع مقدس ؛
14 ـ تعليقه بر مكاسب ؛
15 ـ روزنه‌هايي از عالم‌غيب؛
16 ـ كتاب الجهاد ؛
17 ـ طهارت در قرآن؛
18 ـ من لايحضره التفصيل.
فعاليتهاي سياسي:
آيت‌الله سيد محسن خرازي در پيش و پس از انقلاب اسلامي حامي انقلاب بوده و همواره بر رهبري امام خميني(ره) و پس از او مقام معظم رهبري، حضرت آيت‌الله خامنه‌اي تأكيد دارد. شركت در پاره‌اي از تظاهرات و تماس با برخي از مراجع تقليد آن زمان براي آزادي گروهي از زندانيان كه جانشان در خطر بود از فعاليتهاي مهم ايشان در سالهاي پيش از انقلاب است.
او در سال 1359 به دعوت اعضاء جامعة مدرسين حوزه علميه قم به عضويت آن نهاد درآمد و تاكنون در پيشرفت حوزه علميه، نقش بسزايي را ايفا كرده است. همچنين با پيشنهاد جامعه مدرسين به نمايندگي مجلس خبرگان رهبري در دورة دوم و سوم از استان تهران درآمد.
آيت‌الله سيد محسن خرازي هم اكنون در قم حضور دارد و به تدريس و تربيت طلاب مستعد و جوان می‌پردازد.
