آیت‌الله محسن فقیهی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، روز شنبه ۱۶ آذرماه ۱۳۹۸ در تفسیر سوره بقره به آیه ۱۰۰ «أَوَ کُلَّما عاهَدُوا عَهْداً نَبَذَهُ فَریقٌ مِنْهُمْ بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یُؤْمِنُونَ» پرداخت و گفت: صحبت در تفسیر آیه صدم از سوره مبارکه بقره است. در آیات گذشته صحبت از یهود و بنی‌اسرائیل بود که خصوصیاتی دارند؛ خودشان را بالاتر و بزرگتر از دیگران می‌دانند و برای خودشان امتیاز خاصی قائل هستند؛ یکی از آن خصوصیات این است که هرگاه پیمانی می‌بندند و عهدی برقرار می‌کنند، آن عهد را زیر پا می‌گذارند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم افزود: یکی از ارزش‌های مهم انسان این است که به عهد خود وفادار باشد؛ اگر صحبتی کرد و قراری گذاشت و چیزی را امضا کرد، بر آن عهد و پیمان خودش وفادار باشد. وقتی می‌خواهید بدانید که شخصی انسان وارسته و باارزشی است، باید ببینید که به عهد خودش وفادار است یا نه. اگر وامی‌گرفت اقساط آن را به موقع پرداخت می‌کند؟ اگر مردم ببینند که شخصی وفادار است اموال خود را در اختیار او می‌گذارند.
**صداقت و وفاداری؛ مهم‌ترین ویژگی رسول اکرم(ص)
آیت‌الله فقیهی بیان کرد: پیامبر اسلام(ص) قبل از اینکه به رسالت مبعوث شوند، مهم‌ترین ویژگی که در میان مردم داشت، صداقت و وفاداری و امانت‌داری بود که به همین خاطر به محمد امین معروف شده بود. یکی از ویژگی‌های انسان باشخصیت این است که به عهد و پیمان خود اهمیت دهد و برای آن ارزش قائل و به آن وفادار باشد، ولی بنی‌اسرائیل افرادی هستند که به عهد خود وفادار نیستند. اگر شما با چنین افرادی برخورد کردید باید بدانید چگونه با آن‌ها برخورد کنید.
این استاد تفسیر حوزه تصریح کرد: پیامبر اسلام(ص) از این جهت ناراحت بود که اینها انسان‌های دروغگو و ناقض العهدی هستند؛ خیلی سخت است که انسان با افراد ناقض عهد زندگی کند؛ چون دروغ می‌گویند و حتی قسم هم می‌خورند، ولی عهد خود را زیر پا می‌گذارند. خداوند متعال پیامبر(ص) را تسلی می‌دهد که ناراحت نباش، اینها از همان اول این گونه بوده‌اند، وقتی حضرت موسی(ع) به کوه طور رفت، اینها گوساله‌پرست شدند، پیمان بسته‌اند که به تورات عمل کنند، ولی به آن عمل نمی‌کنند، نشانه‌های پیامبر(ص) در تورات ذکر شده و خصوصیات پیامبر(ص) را می‌دانند، ولی به تورات عمل نمی‌کنند.
وی ادامه داد: هرگاه عهد و پیمانی می‌بستند آن را زیر پا می‌گذاشتند و بر خلاف آن عمل می‌کردند اینها از اول اینگونه بوده‌اند، ﴿بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یُؤْمِنُونَ﴾ اکثر اینها ایمان ندارند. یکی از بهانه‌های بنی‌اسرائیل این بود که می‌گفتند ﴿لَن نُّؤْمِنَ لَکَ حَتَّى نَرَى اللَّهَ جَهْرَهً﴾ ما به تو ایمان نمی‌آوریم تا خدا را با چشم ببینیم. بعد از آن بود که خداوند با حضرت موسی(ع) صحبت کرد که شاید اینها از بهانه جویی دست بردارند.
**پیمان‌شکنی در خون اسرائیلی‌هاست
وی افزود: نکته‌ای که در این آیه شریفه ذکر شده این است که ﴿یؤمنون﴾ صیغه مضارع است و مفید دوام و استمرار است؛ یعنی بعضی‌ها یک یا دو مرتبه نقض عهد می‌کنند، ولی برنامه بعضی از افراد نقض عهد است و مرتب عهد می‌بندند و به آن پایبند نیستند. پیمان می‌بندند و از آن منافعی می‌برند و بعد از آن نقض عهد می‌کنند. ﴿یؤمنون﴾ اشاره به گروه دوم است که به صورت مرتب و مدام نقض عهد می‌کنند. این روحیه در میان بنی‌اسرائیل وجود دارد و همان‌طور که در گذشته پیمان‌شکن بوده‌اند، در حال حاضر هم پیمان‌شکن هستند و در آینده نیز پیمان‌شکن خواهند بود. اکنون آمریکا و اروپا را می‌بینید که چگونه پیمان می‌بندند و آن را نقض می‌کنند؛ اگر تاریخ را بررسی کنید که می‌بینید که اسرائیل از جهت نقض عهد در میان تمام کشورهای دنیا بدترین است و قطعنامه‌های سازمان ملل را زیر پا می‌گذارد.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم اظهار کرد: از این آیه شریفه استفاده می‌شود که قوم یهود چند دسته هستند: اینکه می‌فرماید: ﴿بَلْ أَکْثَرُهُمْ لا یُؤْمِنُونَ﴾؛ یعنی اقلیتی وجود دارند که با ایمان و مؤمن واقعی به تورات هستند و به آن عمل می‌کنند و نقض عهد هم نمی‌کنند. دسته دوم که اکثریت بنی‌اسرائیل هستند، کسانی هستند که به تورات ایمان ندارند و عهد و پیمان خود را نقض می‌کنند. دسته دیگر نیز جاهل هستند و از تورات و دستورات آن خبر ندارند و مخالفت آن‌ها به خاطر جهل آن‌هاست و با اکثریت همراه می‌شوند.
وی ابراز کرد: عده‌ای که شاید بتوان گفت اکثریت را تشکیل می‌دهند، افراد منافق هستند. منافق یعنی کسانی که ایمان ندارند، ولی اظهار می‌کنند که تابع تورات هستیم تا به منافع شخصی خود برسند. رؤسای این گروه علمای یهود هستند که عالمانه گمراه هستند و هم دیگران را گمراه می‌کنند؛ یعنی کاملاً به تورات آگاهی دارند و علائمی که برای پیامبر(ص) در تورات واقعی ذکر شده را اطلاع دارند و حاضر نیستند، حق را قبول کنند، می‌خواهند به پول و ثروت و مقام برسند، لذا مردم را گمراه می‌کنند و مسیر انحرافی برای مردم باز می‌کنند.
وی با بیان اینکه این چهار گروه در بنی‌اسرائیل وجود دارند که اکثریت آن‌ها ایمان ندارند به معنای «نبذ» پرداخت و اظهار کرد: نبذه در لغت به معنای دور انداختن به همراه بی‌اعتنایی است. قوم یهود کسانی هستند که عهد و پیمان خود را بی‌اعتنایی دور می‌اندازند و زیر پا می‌گذارند. این طور نیست که به خاطر عذر یا مشکلی عهد و پیمان را کنار گذاشته باشند، بلکه با بی‌اعتنایی عهد خود را زیر پا گذاشتند.
**عناد عمدی برخی یهودیان با دین
وی افزود: گاهی کسی به خاطر هوای نفس و شهوت با خدا مخالفت می‌کند، کار خلافی را انجام می‌دهد و بعد پشیمان می‌شود و توبه می‌کند، در دعای ابوحمزه می‌خوانید «غلبنی هوای» هوای نفس بر من غالب شد و این گناه را انجام دادم؛ خدا هم می‌بخشد، چون غفور و رحیم است، اما گاهی کسی با دشمنی و عناد عمل می‌کند، پول دارد، ولی قسطش را پرداخت نمی‌کند؛ می‌تواند به عهدش وفا کند، ولی با بی‌اعتنایی آن را زیر پا می‌گذارد. بنی‌اسرائیل از این قبیل هستند و از روی علم و عمد مخالفت می‌کنند؛ لذا معنای نبذه که در رابطه با یهود به کار رفته است، کاشف از این مطلب است که یهود از روی علم و عمد و با لجبازی مخالفت می‌کنند.
استاد حوزه علمیه اضافه کرد: نکته دیگری که از این آیه استفاده می‌شود این است که بدانید اگر در میان شما یک گروه بد پیدا شود، اعتبار شما را ساقط می‌کند. وقتی اکثریت بنی‌اسرائیل عهدشکنی کردند و دروغگو شدند، باعث می‌شود که اعتبار بنی‌اسرائیل ساقط شود، ممکن است گروهی از بنی‌اسرائیل انسان‌های باایمان باشند، ولی در اقلیت هستند، لذا در محاسبات گفته می‌شود که بنی‌اسرائیل عهدشکن و دروغگو هستند و باید جامعه را طوری تنظیم کنیم که فاسد در جامعه وجود نداشته باشند، چراکه افراد فاسد وجهه جامعه را خراب می‌کنند.
وی در پایان گفت: مثل الان که عده‌ای که خوی اشرافی‌گری دارند، به روحانیت عزیز که واقعاً قشر مستضعف جامعه هستند ضربه می‌زنند، در حالی که اکثریت علما و طلاب و فضلا و مدرسین و بزرگان ما زندگی ساده و معمولی دارند و مشکلات زیادی دارند، ولی همین عده اندک که خوی اشرافی‌گری دارند، وجهه روحانیت را خراب کرده‌اند و می‌بینید که دشمنان علیه روحانیت صحبت و تبلیغات سوء می‌کنند.
