حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در همایش ملی فلسفه فقه نظام که چهارشنبه شب مورخ ۶ آذرماه ۱۳۹۸ در تالار اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد، این همایش را مصداق بارز مذاکرت العلم خواند.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست این همایش را برای برای ایجاد گفتمان و یا رفع برخی از ابهامات در خصوص فلسفه فقه نظام موثر دانست و افزود: مایه امید است که فرهیختگان با استفاده از مباحث این همایش گام های مهمی را بردارند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان کرد: گاهی یک اصطلاح مطرح می شود و اختلافی در اطراف آن ایجاد می شود در حالی که منظور باحثین از آن اصطلاح یکی نیست و در خصوص فلسفه فقه نظام نیز چنین اتفاقی رخ داده است.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم اظهار داشت: بحث اساسی وجود سیستم و نظام در ورای هزاران گزاره و مقاصد الشریعه و ابرقواعد و یا عدم وجود سیستم در شریعت مطهر اسلام است.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست با بیان اینکه، نظام به معنای مقاصد شریعت اسلام نیست، ابراز کرد: نباید نظام را با تک گزاره ها، قواعد و ابر قواعدی مانند استصحاب اشتباه گرفت.
وی گفت: نظام فقه انسجامی جدای از گزاره هاست که گزاره ها را به هم ربط می دهد و مجموعه ای را تشکیل می دهد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم علیدوست عنوان کرد: برخی معتقدند در شریعت و فقه چیزی به نظام نداریم و در ورای گزاره ها هدف واحدی وجود ندارد.
وی افزود: اشاعره و کسانی که همچون اشاعره می اندیشند و همه چیز جز چند گزاره را انکار می کنند، معتقد به نظام نیستند.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست عنوان کرد: به دلیل عدم فهم کلام بزرگانی مانند زراره ،جمیل بن دراج و فضل بن شاذان در خصوص فقه نظام این بزرگان متهم به قیاس شده اند.
وی با اشاره به اینکه رویه فقیهان گذشته جز ابن ادریس و مقدس اردبیلی استنباطات اتمیک بوده است، اظهار کرد: شیخ انصاری در کتاب مکاسب به دنبال ارائه نظام معاملات نیست.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست با بیان اینکه شهید صدر قائل به نظامات بود، ابراز کرد: شهید صدر تصریح می کند که فقیه باید به دو استنباط یعنی استنباط فقه الاحکام و فقه النظریات بپردازد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه فقه النظریات بسیار به بحث نظامات نزدیک است، اظهار کرد: براساس نظر شهید صدر اگر استنباط اتمیک و استنباط با توجه به نظام باهم مخالف بود باید فقیه به فتوای صاحب نظر دیگری عمل کند.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست با اشاره به اینکه شهید صدر معتقد به نظام و استنباط آن بود، عنوان کرد: با نظر شهید صدر ممکن است به سه استنباط اتمیک، استنباط نظام ها و استنباط کلان نظام ها برسیم.
وی افزود: غیر از گزاره ها، مقاصد و ابر قاعده ها، نظامی وجود دارد که سیستم اسلام را در مورد حوزه های مختلف مشخص می کند.
حجت الاسلام والمسلمین علیدوست با اشاره به اینکه در جمهوری اسلامی در بخش قانون گذاری در مجموع نظامی تعریف نشده است، گفت: قانون گذران در مورد برخی از مواد قانون اساسی که مربوط به خانواده است مجبور به ورود های مجدد شده اند.
وی افزود: مطمئنا در آینده ورودهای جدیدی به قوانین خواهد شد چرا که در پشتوانه قانون گذاری، نظامی وجود ندارد.
استاد درس خارج حوزه علمیه قم استنباط نظام را یک ضرورت خطرناک دانست و بیان کرد: فقیه و قانون گذار اگر توجه نداشته باشند به نتیجه لازم نخواهند رسید.
