معیارهای اسلامی برای گزینش نمایندگان مجلس از دیدگاه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
در تاریخ ۱۷/۰۱/۱۳۶۷
بسم الله الرحمن الرحیم
«الحمد للّه ربّ العالمین و صلّی اللّه علی سیّدنا محمّد(ص) و الطیبیّن و آله الطّاهرین، سیّما مولانا حجه بن الحسن ارواحنا لتراب مقدمه الفداء»
ملت هوشیار و شهیدپرور ایران
این روزها شیطان با تمام جنود، ابزار و وسایل خود در دو صحنه خارج و داخل به میدان آمده است. از طرفی مسلمانان مظلوم حلبچه عراق، جوانان مؤمن فلسطینی، مسلمانان محروم افغانستان و شهرهای جمهوری اسلامی ایران را تحت شدیدترین حملات و جنایات قرار داده است که بحمد اللّه شما همچون مصداق آیه شریفه «و جعلنا منهم ائمه یهدون بامرنا لمّا صبروا و کانوا بآیاتنا یوقنون» با ایمان عشق و ایقان عمیق، طلایهدار حرکت استقامت در برابر کفر گشتهاید.
از طرف دیگر شیطان و شیطانصفتان به دنبال تحقّق نقشه کهنه و شوم جدایی دین از سیاست، درصدد جدا نمودن شما از قرآن و روحانیت و به پوچی کشاندن بالاترین دست آورد زحمات طاقتفرسای ملت شهیدپرور ایران هستند که این نیّت پلید در این مطقع زمانی از دو راه امکان تحقّق خواهد یافت؛ یکی جدی نگرفتن مسأله انتخابات و تنها گذاردن امام عزیز در صحنه سیاسی و دیگری تهی نمودن مجلس از محتوای اسلامی و حامیان واقعی مستضعفین.
ملت عزیز ایران اکنون با رسیدن موعد انتخابات دوره سوم مجلس شورای اسلامی، بار دیگر در معرض امتحان و آزمایش قرار گرفته و موفقیت در این آزمایش، مشروط بر شرکت گسترده در انتخابات است.
امروز نیز مثل 22 بهمن 1357 دشمن تمام قدرت خود را برای ایجاد ترس و وحشت و خارج کردن مردم از صحنه به کار گرفته و مردم باید این بار نیز با توکل بر خدا و با حضور یکپارچه در صحنه انتخابات مشت محکم دیگری بر دهان ابرقدرتها بکوبند و توطئه آنها را خنثی نمایند، و همانطور که در روز قدس و سیزده آبان با شرکت خیره کننده خود باعث یأس و ناامیدی دشمن شکست توطئه بمباران هوایی و فرار آمریکا از خلیج فارس شدند، بار دیگر با شرکت همه جانبه خود دشمنان اسلام و بشریت را مأیوس نمایند.
شرط دیگر موفقیت در این صحنه مبارزه با کفر و الحاد و دشمنان اسلام، همانا هوشیاری و آگاهی نسبت به انتخاب اصلح کاندیداهاست. شرط موفقیت فرستادن امثال مدرّس به مجلس است که از فقه اسلام و فقه حوزههای علمیّه شیعه و شجاعت و زهد و حمایت واقعی از محرومین برخوردار باشند و به حق اهمیت حفظ این سنگر حیاتی، کمتر از حضور در جبهههای نبرد حق علیه باطل نیست. باید بدانیم که مهمترین ویژگی مرحوم مدرس؛ شجاعت، اجتهاد، فقاهت و حمایت از مظلومین و مستضعفین به معنای واقعی کلمه بوده است.
اینک از گوشه و کنار بار دیگر نغمه شوم تفکیک دین از سیاست و کنار زدن روحانیّت از صحنه سیاست به گوش میرسد. یادمان نمیرود که شکست نهضت مشروطیّت در انتخابات مجلس سوم آن دوره پیریزی شده و با بهانهها و تهمتهای گوناگون، روحانیت و اسلام از صحنه سیاسی حذف گردید، نغمههایی که شورای نگهبان و روحانیّت مبارز تهران را حامی و طرفدار سرمایهداری قلمداد میکند، از کجا نشأت گرفته است؟ آیا میخواهند بار دیگر با القائات و اغوائات، مدرّسها را کنار زنند؟
حضرت امام در سالهای پس از انقلاب و در مقاطع مختلف، معیارها را بیان فرموده و در پیام مهم اخیر نیز تعبّد به اسلام ناب محمدی(ص) و بری بودن از اسلام آمریکایی و اسلام فرصتطلبان و سرمایهداران را به عنوان مهمترین آنها مورد تأکید قرار دادهاند.
توجه به این رهنمود مهم و رهنمودهای دیگری که در گذشته فرمودهاند، میتواند ما را در انتخاب کاندیدای اصلح به بهترین نحو یاری نماید. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برای این منظور طی جزوه مستقلی، تمامی معیارهای مهم برای انتخاب کاندیدا را بطور مستند تنظیم نموده که مورد استفاده مردم قرار گیرد.
با فرا رسیدن فصل انتخابات ملت مسلمان کشور در برابر یک آزمون بزرگ تاریخی و یک وظیفه خطیر الهی قرار میگیرد.
چرا که میخواهد سرنوشت این کشور بزرگ اسلامی را در لحظاتی بسیار حساس برای چهار سال دیگر رقم زند، چهار سالی که از نظر وضع خاص تاریخی ممکن است بازتابش قرنها بماند.
موقعیت مجلس شورای اسلامی چیزی نیست که بر کسی مخفی باشد چرا که مجلس در برابر جمهوری اسلامی همچون قلب است برای بدن.
سلامت قلب تضمینی است بای سلامت کل بدن، و بیماریش خطری است برای تمام پیکر انسان، نمایندگان در بافت جمهوری اسلامی، تداوم بخش راه انبیاء هستند و پاسداران خون شهیدان انقلاب، و دستاوردهای مبارزان این راه به همین دلیل باید به دقّت، مراقب این کانون مهم اسلامی بود، مبادا خدای ناکرده نااهلی بر آن راه یابد، و یا اهل و شایستهای از آن محروم شود.
برای انجام این رسالت بزرگ اسلامی و گزینش نمایندگان صالح و مکتبی، هیچ راهی بهتر و حساب شدهتر از بازگشت به «معیارهای گزینش» در اسلام نیست و این صراط مستقیمی است که بیم انحراف در آن وجود ندارد.
اصولاً مشروعیّت کار نمایندگی، همانند سایر پستها در حکومت اسلامی طبق بینش الهی، از ولایت «تکوینی» و «تشریعی» خداوند نشأت میگیرد، چرا که ولایت و حکومت قبل از هر کس برای خدا است. «اَلا' لَهُ الحکم، ان الحکم الاّ للّه و بعد از خداوند، این ولایت، به پیامبران و امامان اهلبیت از ناحیه او میرسد و در «عصر غیبت» با «ولیّ فقیه» است.
بنابراین، مشروعیّت ولایت هر ولیّ در گرو این است که از ناحیه ذات اقدس الهی مستقیماً و یا به صورت غیر مستقیم به او واگذار شود و تمام دستاندرکاران حکومت اسلامی در صورتی واجد این مشروعیّت خواهند بود که معیارها و ویژگیها و اوصافی را که قرآن و سنت برای تصدّی این امور تعیین کرده، داشته باشند.
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم روی وظیفهای که امام امت بر عهده او گذارده (در آنجا که فرموده: باید مردم توجه کنند خصوصاً روحانیون، روحانیون مبارز تهران، مدرسین محترم قم، روحانیون مشهد، اصفهان، همه جا توجه کنند که مسأله، مسأله مشروطه نشود). لازم دید این معیارها را از منابع اسلامی استخراج و در اختیار همگان بگذارد تا در انتخاب چنین افرادی آگاهی بیشتری داشته باشند.
نخستین و مهمترین معیار گزینش، ایمان است. ایمان به مبانی اسلام و تعهد در برابر فقه سنّتی اسلام، ایمان به انقلاب و ولایت فقیه، و تمام مواد قانون اساسی بی کم و کاست، چرا که غیر مؤمن هرگز استحقاق تکیه زدن بر چنین مقامی و یا اظهار نظر کردن در این امور را ندارد «و لن یجعل للّه للکافرین علی المؤمنین سبیلا.»
***
… ملت عزیز در این روز امتحان الهی باید توجه به اموری داشته باشند، کسانی را انتخاب کنند که صد در صد مسلمان و معتقد به اجرای احکام اسلام و مخالف با مکتبهای انحرافی و معتقد به جمهوری اسلامی باشند.
۲- تقوی' و اخلاصی که او را بر سر دو راهیها و چند راهیها به انتخاب راه حق دعوت کند و تسلیم هوای نفس و ملاحظات شخصی و گروهی نشود.
آنچنان اخلاصی که اگر در میان کاندیدها کسی را شایستهتر از خود ببیند به نفع او کنار رود. چرا که به گفته علی علیه السّلام: «من تقدّم علی المسلمین و هو یری فیهم من هو افضل منه فقد خان اللّه و رسوله و المسلمین.»
«کسی که بر دیگر مسلمانان پیشی گیرد در حالی که در میان آنها فردی برتر از خود میبیند خیانت به خدا و پیامبر و مسلمانان کرده است».
آنچنان تقوایی که سبب شود به کار خود به عنوان یک امانت بزرگ الهی نگاه کند نه بعنوان یک مقام و وسیله ترقی که علی علیه السلام به یکی از فرمانداران خود فرمود: «انّ عملک لیس لک بطعمه و لکنّه فـ عنقک امانه؛ فرمانداری برای تو مقام یا وسیله آب و نان نیست بلکه امانتی در گردنت است.»
«… شما باید به این فکر باشید که برای خدا کار کنید تا ابد باقی بماند».
۳ـ آگاهی کافی نسبت به مسائل اسلامی، و مسائل انقلابی و سیاسی، (و نیز داشتن نوعی تخصّص برای بخشی که سرانجام در مجلس به او واگذار خواهد شد) که امیرمؤمنان علی علیه السّلام در یکی از سخنانش پیرامون پیشوای دادگر میفرمایند:
«و قد علمتم أنّه لا یتبغی ان یکون الوالی علی الفروج و الدّماء و المغانم و الاکام و امامه المسلمین، البخیل فتکون فی اموالهم نهمته و لا الجاهل فیضلهم بجهله و لا الجافی فیقطعهم بجفائه، و لا الخائف للدّول فیتّخذ قوما دون قوم، ولا المرتشی فی الحکم فیذهب بالحقوق.
«شما میدانید آن کس که بر نوامیس، خونها، غنائم، احکام و امامت مسلمین حکمرانی میکند نباید بخیل باشد تا در جمعآوری مال برای خود حرص ورزد، و نباید جاهل و نادان باشد که با جهلش آنان را گمراه سازد، و نه جفاکار تا پیوندهای آنها را از هم بگسلد و به نیازهای آنها پاسخ نگوید، و نه ستمکار که در اموال و ثروت عمومی حیف و میل نماید، و تبعیض قائل شود، و نه رشوهخوار تا حق مردم را ضایع سازد».
***
باید مردم اشخاص اسلامشناس و کسانی که اسلام را میدانند و علاقه به اسلام دارند انتخاب کنند.
«از سخنان امام خمینی در تاریخ 30/3/58»
وقتی سرنوشت اسلام در یک مجلس باید تعیین شود، حق علما است که بروند و این سرنوشت را بدست مبارکشان تعیین بکنند. «از سخنان امام خمینی دام ظله العالی»
۴ ـ از هرگونه گروه گرایی و انحراف به چپ و راست و افکار التقاطی به دور و بر کنار باشد، همانگونه که علی علیه السّلام فرمود: الیمین و الشّمال مضلّه و الطّریق الوسطی هی الجادّه؛ «چپ گرایی و راستگرایی لغزشگاه است و راه میانه و معتدل همان جاده اصلی است».
«… سیاست نه شرقی، نه غربی را در تمام زمینههای داخلی و روابط خارجی حفظ کنید. و کسی که خدای نخواسته به شرق و یا غرب گرایش دارد هدایت کنید و اگر نپذیرفت او را منزوی کنید …».
«… رأی خود را به شخصی که متعهد اسلام و خدمتگزار به ملت و کشور و حامی مستضعفان و دارای بصیرت در دین و دنیاو منزّه از گرایش به شرق و غرب و مکتبهای انحرافی و دارای دید سیاسی است بدهید».
۵ ـ برگزیده مردم باید خوش سابقه و در افکار عمومی معروف به خوبی، و دارای پایگاه مردمی باشد. همانگونه که علی علیه السّلام میفرماید: «و انّما یستدل علی الصّالحین بما یجری اللّه لهم علی السن عباده.»
«افراد شایسته را به آنچه خداوند بر زبان بندگان صالحش جاری میسازد میتوان شناخت».
اصولاً نماینده مردم مشروعیت خود را چنانکه گفتیم از خداوند میگیرد و مقبولیّت خود را از جامعه، و به همین دلیل باید علاوه بر دارا بودن ویژگی و صفاتی که در کتاب و سنّت پیشبینی شده از این مقبولیت برخوردار باشد.
۶ ـ عشق به مردم و عشق به خدمت، همانگونه که بزرگمرد جهان انسانیّت به مالک اشتر توصیه میکند:
«و اشعر قلبک الرّحمه للرّعیّه و المحبّه لهم و اللطّف بهم و لا تکوننّ علیهم سبعا ضاریاً تغتنم اکلهم فانّهم صنفان امّا اخّ لک فی الدّین او نظیر لک فی الخلق.»
«قلب خویش را نسبت به مردم مملوّ از رحمت و محبت و لطف کن و همچون حیوان درندهای نسبت به آنان مباش که دریدن و خوردن آنها را غنیمت شمری، زیرا آنها از دو گروه خارج نیستند، یا برادران دینی تواند یا انسانهایی همچون تو».
و از اینجا به خوبی روشن میشود که گردانندگان حکومت در نظام جمهوری اسلامی باید حتی نسبت به غیر مسلمانانی که به صورت یک اقلیت سالم و رسمی زندگی میکنند با نهایت محبت و عدالت رفتار کنند و به مصالح آنها نیز بیندیشند.
۷ ـ قاطعیت و شجاعت یکی از اوصافی است که لزوم آن در نمایندگان همچون دیگر مسؤولان غیر قابل انکار است. در پیام حضرت علی علیه السلام میخوانیم که میفرماید کراراً این سخن را از پیامبر اسلام صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شنیدم که میفرمود: «لن تقدّس امه لا یؤخذ للضّعیف فیها حقّه من القوی غیر متعتع».
«هرگز روی سعادت نخواهد دید ملتی که حق ضعیفان را از زورمندان با صراحت و قاطعیت نگیرد».
«… چون مقصد اقامه عدل و قسط است از پیش آمدها نهراسید».
«… با کمال قدرت با پیشنهادهای مخالف با شرع مقدّس که ممکن است از روی ناآگاهی و غفلت طرح شود شدیداً مخالفت نمائید و از قلبهای مسموم و گفتار منحرفین هراسی نداشته باشید».
۸ ـ در خدمت مستضعفین بودن یکی دیگر از این اوصاف ضروری است.
چرا که بیشترین زحمت را آنها میکشند و کمترین توقّع را آنها دارند، بیش از همه در جبههها حضور دارند و خون میدهند، و بیش از همه در پشت جبههها ایثار و فداکاری میکنند. و چه جالب فرموده است علی علیه السّلام در حق این گروه: «و انّما عماد الدّین و جماع المسلمین و العدّه للاعداء العامّه من الامّه فلیکن صغوک لهم و میلک معهم.»
«پایه دین و آئین و اساس جمعیت مسلمین و ذخیره دفاع در برابر دشمنان تنها توده امّتند، گوش خود را به سوی آنهادار، و ملیت به آنها بوده باشد».
***
«… به مستضعفان و مستمندان و زاغهنشینان که ولی نعمت ما هستند خدمت کنید. پیش خدای تبارک و تعالی کمتر خدمتی است که به اندازه خدمت به زاغهنشینان فائده داشته باشد…».
«… امید آن است که رسیدگی به حال مستضعفین و مستمندان کشور که قسمت اعظم ملت مظلوم را در بر میگیرد در رأس برنامهها قرار گیرد…».
۹ـ تشنه خدمت بودن نه شیفته قدرت بودن نیز شرط غیر قابل انکاری است. قرآن مجید: «سرای آخرت را تنها از آن کسانی میشمرد که در زمین برتری جویی و فساد نمیخواهند».
«تلک الدار الآخره نجعلها للدّین لا یریدون علوّا فی الأرض و لا فسادا.»
و علی علیه السّلام امام بزرگوارمان سوگند یاد میکند: «به خدایی که دانه را در زیر زمین شکافت و انسانها را آفرید، اگر نه این بود که گروه عظیمی از مردم اطرافم را گرفته و برای یاریم قیام کردهاند و از این نظر حجّت بر من تمام شده و اگر نبود عهد و مسؤولیتی که خداوند از علما و دانشمندان هر ملت گرفته که در برابر شکمخواری ستمگران و گرسنگی ستمدیدگان سکوت نکنند، من خلافت را رها میساختم، و مهار آن را بر دوشش میافکندم… و به خوبی میدیدید که دنیای شما با همه زرق و برقش در نظر من بی ارزشتر است از آببینی گوسفند».
***
«همه ما باید برای خدمت به تودههایی که در طول تاریخ همیشه محروم بودهاند کوشش کنیم».
۱۰ ـ «اسیر نفس بودن بلکه امیر آن بودن» چنانکه پیامبر گرامی اسلام(ص) میفرماید: «لا تصلح الامامه الا لرجل فیه ثلاث خصال ورع یحجزه عن معاصی اللّه و حلم یملک به غضبه و حسن الولایه علی من یلی.»
«پیشوایی خلق جز برای انسانی که این سه خصلت را داشته باشد شایسته نیست: ورع و خداترسی که او را از گناه و معصیت الهی باز دارد و خویشتنداری که او را مالک خشم خود کند و حسن رفتار نسبت به کسانی که عهدهدار ولایت آنان است.»
… از حبّ نفس است که حبّ به جاه، حبّ به سلطنت، حبّ به مقام، حبّ به مال و حبّ به همه انگیزههای شهواتی پیدا میشود».
۱۱ ـ سعه صدر و گشادگی روح و فکر بطوری که دیگران را به خوبی تحمل کند و در محدوده سلیقه شخصیش زندانی نشود، در انتخاب افراد و برگزیدن یاران و همراهان گرفتار تنگ نظریها و تنگ چشمیها نباشد که علی علیه السّلام فرمود: «اله الریاسه سعه الصّدر.» «وسیله سرپرستی سعه صدر است».
این همان صفتی است که پیامبر بزرگ خدا، موسی بن عمران به هنگامی که مأمور نجات بنی اسرائیل و مبارزه با فرعونیان شد از پیشگاه خدا طلب کرد و گفت: «ربّ اشرح لی صدری و یسرلی امری.»
و در حقیقت آسان شدن امور بر انسان بدون شرح صدر ممکن نیست.
۱۲ ـ ترک هرگونه استبداد، و پذیرش مشورت با دیگران، و تسلیم شدن در برابر نتیجه مشورتها، نیز از اساسیترین شرایط است. و چه جالب میفرماید علی علیه السلام: «من استبد برأیه هلک و من شاور الرجال شارکها فی عقولها.»
«کسی که مستبد به رأی خویش باشد هلاک میشود و کسی که با افراد با شخصیت مشورت کند، در عقل و دانش آنها شریک خواهد بود».
و نیز به همین دلیل همان امام بزرگوار به مالک اشتر دستور میدهد که «از مشاوره و گفتگوی مداوم به دانشمندان صاحبنظران برای تثبیت امور کشور حداکثر بهرهبرداری را بکند. و آکثر مدارسه العلماء و منافثه الحکماء فی تثبیت ما صلح علیه امر بلادک».
«… مجلس شورای اسلامی مجلس مشورت است، مجلسی است که باید متفکّرین، مسائلی که مایحتاج ملت و کشور است در میان بگذارند و با هم مشورت کنند، مباحثه کنند… اغراض شخصیه را باید همه ما کنار بگذاریم».
«… لازم است در مذاکرات و برخورد آراء بطور آرام و با احترام متقابل عمل شود نه مثل دورههای رضاخان و بعد از آن. لازم است از دستهبندیها و جهتگیریهای غیر اصولی برای کوبیدن طرف مقابل جدا احتراز شود، که تنها حل مسائل در محیط آرام امکانپذیر است».
۱۳ ـ ثنای ثناگویان و نکوهش و مذمت بدگویان، در او اثر نگذارد، از جوسازیها نهراسد، تسلیم جنجالها نشود، و صراط مستقیم الهی را به هیچ قیمت از دست ندهد، چنانکه پنجمین پیشوای بزرگ ما «امام باقر علیه السلام» به یکی از یارانش فرمودند: «انّک لا تکون لنا ولیّا حتی لو اجتمع علیک أهل مصرک و قالوا انّک رجل سؤلم یحزنک ولو قالوا انّک رجل صالح لم یسرّک ذلک و لکن اعرض نفسک علی ما فی کتاب اللّه».
«تو هرگز دوست ما، و در خط ما نخواهی بود، مگر زمانی که اگر تمام اهل شهر تو جمع شوند و بگویند تو آدم بدی هستی ناراحت نشوی، و اگر همه جمع شوند و بگویند تو آدم خوبی هستی خوشحال نگردی، بلکه خود را بر کتاب اللّه (قرآن کریم) عرضه بدار (اگر با آن هماهنگی خوشحال باش و اگر ناهماهنگ، بدحال و ناراحت).
«… خوف این معنی را نداشته باشید که اگر در مجلسی، شما یک مطلبی را بگوئید پیش روشنفکران خوب نیست… نه خوف چپیها را و نه خوف راستها را داشته باشید…».
۱۴ ـ فداکاری و ایثار شرط والای دیگر است، که اگر روح فداکاری و ایثار در برنامههای حکومت اسلامی نباشد هیچ مشکلی حل نخواهد شد، مخصوصا در مورد نمایندگان و اگر میبینیم پیامبر بزرگ ما صلی اللّه علیه و آله و سلم با آن سرعت جهان را زیر نفوذ معنوی خود قرار داد به خاطر این بوده که وقتی دشمنان خواستند به او امتیازاتی بدهند تا از این راه او را به سازش با خویشتن بکشانند فرمود:
«لو وضعت الشّمس فی یمینی و القمر فی یساری ما ترکت هذا القول حتی انفذه او اقتل دونه».
«اگر خورشید را در دست راست من، و ماه را در دست چپم قرار دهید (نه بر زمین که بر تمام منظومه شمسی حکومت کنم) دست از مکتبم برنمیدارم تا آن را (در جهان) گسترش دهم، یا در راه آن کشته شوم».
۱۵ ـ و بالاخره درک روح انقلاب و ارزشهای والای انقلاب اسلامی و توجه عمیق به خونهای پاکی که در این راه ریخته شده و دردها و رنجهایی که بر جانبازان این راه نشسته و احترام و اعلام وفاداری از دل و جان به همه اینها از اساسیترین شرایطی است که برای یک نماینده در حکومت اسلامی لازم است.
بدون شک جمع این اوصاف (بطور کامل) در یک نفر ممکن است مشکل باشد، اما مفهوم این سخن آن نیست که از این صفات و ویژگیها صرفنظر کنیم، بلکه باید تلاش و کوشش کرد و افرادی را برگزید که سهم و بهرهای کافی از همه این اوصاف در آنها باشد، نمونه یک مسلمان متعهد و مبارز و فداکار و مؤمن و مخلص باشند که اگر مجلس از اینگونه افراد فراهم گردد آینده این کشور اسلامی و این انقلاب در امان است. و اگر خدای نکرده کوتاهی و سهلانگاری و عدم توجه به ارزشهای فوق، سبب راه یافتن ناصالحان به این کانون حساس اسلامی شود، آینده تاریک و در خطر خواهد بود.
پروردگارا! به ما آن بینش و درک و اخلاص را مرحمت فرما تا در آنجا این رسالت آنچه را تو میپسندی تحقق بخشیم.
«ربّنا لا تکلنا الی انفسنا طرفه عین أبدا.»
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم