گزارش ویژه چهارشنبه ۲۸/۰۶/۱۳۸۶
دیپلماسی موازی؛ چالش سازی برای دیپلماسی رسمی
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر ادامه تلاش ها برای حل موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران، از دیدار قریب الوقوع با حسن روحانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی کشورمان در بروکسل خبر داد.
سولانا خاطر نشان کرد که دیدارش با حسن روحانی مسئول سابق پرونده هسته ای ایران پیش از برگزاری اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، در زمان مهمی برگزار می شود.»
این خبر کوتاهی بود که طی هفته جاری یک خبرگزاری داخلی به نقل از روزنامه عربستانی عکاظ منتشر کرد. با این حال، سخنگوی وزارت امور خارجه که مطابق برنامه هفتگی خود به پرسش های خبرنگاران پاسخ می گفت، با اعلام این که "خبر رسمی در این زمینه دریافت نکرده است"، احتمال ترتیب داده شدن این دیدار از مجاری رسمی دستگاه سیاست خارجی جمهوری اسلامی را منتفی کرد.
بی.بی.سی فارسی نیز بلافاصله پس از انتشار این خبر، با ذوق زدگی آن را به عنوان خبر اول (top news) قرار داد.
انتشار این خبر اما واکنش دفتر رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت را برانگیخت و باسخنان او ، این خبر با جزئیات دیگری تکمیل شد:« حسن روحانی به دعوت بنیاد کوربر امرروز چهارشنبه در حضور نمایندگان پارلمان آلمان و عده ای از مقامات دولتی و نخبگان این کشور سخنرانی خواهد کرد.»
دفتر حسن روحانی اما برخلاف سولانا که تنها ترجیح داد مذاکراتش با وی را با اهمیت بخواند، به محورهای کلی موضوعات مورد مذاکره اشاره کرده است: «یک مقام مسئول در دفتر روحانی (که از وی نامی برده نشد)، موضوع مذاکرات دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و مسئول سابق مذاکرات هسته ای ایران را روابط دو جانبه ، مسائل ایران و اروپا ، مسائل منطقه ای و بین المللی خواند و محور سخنرانی های وی را در برلین و بروکسل مسائل و چالش های منطقه ای عنوان کرد. سازماندهی ملاقات ها و سخنرانی ها نیز با بنیاد کوربر است.»
تأکید دفتر حسن روحانی بر عناوین سابق وی نظیر دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و مسئول سابق مذاکرات هسته ای ایران نیز از نکات قابل توجه خبر ارسالی فوق است.
m سفر سال گذشته روحانی و موسویان به بنیاد کوربر
بنیاد کوربر که در معرفی آن به "بنیادی غیر دولتی در آلمان که در خصوص موضوعات مختلف به برگزاری سخنرانی و ملاقات های بین المللی اقدام می کند"، اکتفا شده است، ۲۰ ژوئن ۲۰۰۶ (۳۰ خرداد ۸۵) نیز میزبان حسن روحانی به همراه علیرضا معیری و حسین موسویان بود.
اگرچه از محتوای این مذاکرات خبری بیرون نیآمد اما سفر ۱۰ مرداد یوشکا فیشر وزیر امور خارجه سابق آلمان به تهران به دعوت مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع و سخنرانی محرمانه وی در اوج جنگ لبنان با رژیم صهیونیستی، که از آن به عنوان سفری برای میانجی گری یاد شد، بر ابهامات فعالیت موازی در دیپلماسی جمهوری اسلامی از سوی افراد و نهادهای غیرمسئول افزود.
m صدای واحد سیاست خارجی مقهور رقابتهای داخلی
کمتر از ۳ ماه پیش در مراسم تودیع جواد ظریف، هنری کیسینجر، وزیر امور خارجه سابق امریکا، در حالی که حدود ۲ سال از استقرار دولت جدید می گذشت، ادعا کرد ما هنوز نمی دانیم در ایران با چه گروهی باید گفتگو کنیم و کدام طیف قدرتمند طرف حساب ماست؟
رفت و آمدهای مشکوک و تماس های محرمانه، اگرچه به تنهایی زمینه ساز ایجاد این ذهنیت در میان سیاستمداران غربی نیست و بخشی از آن به مسائل تاریخی باز می گردد، اما یقیناً اصلی ترین بخش این ماجراست. این نکته همچنین اولین بار نیست که از سوی کیسینجر ابراز می شود و حتی در دوران تیم سابق هسته ای نیز، انجام عملیات موازی و ارسال پالس هایی متفاوت با سیاست های اعلامی، از سوی بخش های دیگری از دولت وقت، مسبوق به سابقه است.
اختلاف نظرها در سیاست داخلی اگرچه قابل خرده گرفتن نبوده و حتی چنانچه خاستگاه این اعتراض ها رقابت های سیاسی و تخریب جایگاه رقیب باشد، نمی توان آن را محدود کرد اما در حوزه سیاست خارجی به ویژه انجام فعالیت هایی که طرف مقابل از آن بوی اختلاف در حاکمیت استشمام کند، نوعی خنجر از پشت به مسئولین رسمی این سیاستهاست.
m فشل سازی دیپلماسی رسمی
«فیشر از سوی دوست خود، دانیل کوهن بندیت که سال هاست همکار او و عضو پارلمان اتحادیه اروپای است، به عنوان میانجی ویژه در بحران لبنان پیشنهاد شده بود. از اطرافیان وی شنیده شده که هر چند فیشر از این بابت احساس غرور می کرد اما در برابر یک چنین مأموریتی مردد بود. در این زمینه درخواست های رسمی هم ارائه نشده بود. اما در واقعیت امر فیشر مورد پذیرش هر دو طرف درگیری است.»
روزنامه آلمانی دی ولت در حالی سال گذشته این خبر را منتشر کرد که وزارت امورخارجه ایران نیز اعلام کرد برای این سفر هماهنگی ویژه ای صورت نگرفته و دیدار احتمالی فیشر با متکی نیز تکذیب شد.
دی ولت موضوع مذاکرات محرمانه وزیر امورخارجه سابق لبنان را علاوه بر میانجی گری در قضیه لبنان با مسائل هسته ای نیز مرتبط دانست تا پازل دیپلماسی موازی از سوی نهاد غیرمسئول مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع را تکمیل سازد: «فیشر به این امر امید بسته است که از نیروهایی در ایران حمایت کند که همان اندازه از به راه افتادن یک آتش سراسری وحشت دارند که غرب هراس آن را دارد. در حال حاضر، ایرانیان عضو جناح مخالف دولت ایران خود را گروگان های بحران لبنان احساس می کنند.»
تأکیدات رئیس جمهور در چند سخنرانی اخیر خود مبنی بر همراهی برخی عناصر داخلی با دشمن در مسئله هسته ای و این که این عناصر از داخل برای غرب سیگنال هایی درباره زمان مناسب برای فشار آوردن به ایران می آوردند، در تأیید نوشته سال گذشته روزنامه لبنانی است. ماجرایی که سرانجام به دستگیری حسین موسویان عضو ارشد تیم هسته ای در دولت سابق و معاون حسن روحانی در مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع انجامید.
m دستگیری موسویان؛ دیپلماسی موازی پایان نیافت
دستگیری حسین موسویان که بنا به اعلام وزیر اطلاعات به جرم جاسوسی صورت گرفت متأثر از همین روابط موازی و غیر رسمی بود. با این حال، گویا محفلی که موسویان به آن تعلق داشت و دلخوشی از پیشرفت های هسته ای ندارد، حتی به دنبال دستگیری وی، حاضر نیست، به این دیپلماسی غیر رسمی و مشکوک پایان دهد.
m بنیاد کوربر
جالب این جاست که پای بنیاد کوربر را نیز تیم سابق هسته ای به ایران باز کرد و در اکتبر ۲۰۰۳ همایشی با عنوان "خاورمیانه و ارزش های غربی- دیالوگی با ایران" در اصفهان برگزار گردید. علی رضا معیری از نزدیکان حسن روحانی که سال گذشته نیز وی را در سفر به آلمان همراهی می کرد، برگزار کننده اصلی این همایش بود.
این بنیاد در سال ۲۰۰۵ نیز نشستی درباره امنیت خلیج فارس در دوبی برگزار کرد که حسین موسویان یکی از سخنرانان این نشست بود.
این بنیاد که برنامه براندازی نرم را نیز در برخی کشورها دنبال می کند، سال گذشته در واشنگتن نشستی با عنوان "نقش امریکا و اروپا در اصلاحات خاورمیانه" برگزار کرد که الهه کولایی در کنار هاله اسفندیاری از سخنرانان این نشست بودند.
m اهمیت زمانی دیدار سولانا- روحانی
دیدار روحانی با سولانا در مقطعی قرار است انجام بگیرد که ایران در زمینه مدالیته ای برای حل مسائل باقیمانده با آژانس بین المللی انرژی اتمی به توافق رسیده و بنابراین نقش واسطه های اروپا بسیار کمرنگ شده است. در این وضعیت، تیم هسته ای سابق که در اقدامی غیرمنطقی، میدان مناقشه را از ایران- آژانس به ایران- اروپا در سال ۲۰۰۳ تغییر داده بود، در این مقطع زمانی بار دیگر در اقدامی سؤال برانگیز برای احیاء این فرآیند شکست خورده دست بکار شده است.
در حالی که بی.بی.سی در خبری که روز ۲۶شهریور درخصوص سفر روحانی به آلمان و دیدار با سولانا منتشر کرد، کوشید با نام بردن مکرر از وی به عنوان "نماینده رهبر جمهوری اسلامی در شورای عالی امنیت ملی ایران"، به این دیدار مشروعیت ببخشد سایت ضد انقلابی «پیکنت» نیز در خبری جعلی این سفر را ماموریتی از جانب «بیت رهبری» قلمداد کرد اما خبرهای تکمیلی حاکی از واقعیاتی در مقابل این ادعا بوده و وی احتمالاً حامل پیام یک مقام غیرمسئول در پرونده هسته ای می باشد.
رئیس جمهور در سخنرانی اخیر خود با اشاره به روابط مشکوک برخی عناصر داخلی با طرف های غربی مقابل ایران تأکید کرده بود: « برخی کشورهای زورگو به بهانه اعتمادسازی، سیاست ها برنامه هایی از جمله پروتکل الحاقی را به ملت ایران تحمیل کردند و متاسفانه برخی عناصر داخلی نیز آن ها را به افزایش فشار به ملت بزرگ ایران تشویق کردند. برخی عناصر داخلی بطور سازمان یافته و در اوج چنگ و دندان نشان دادن های دشمن، تلاش کردند پشت ملت ایران را در مساله هسته ای خالی کنند. علی رغم همه فشارها، آن ها با یک ملت ایستاده و رهبری شجاع مواجه بودند که به پیروزی دست یافته است.»
m توصیه یک مقام عالی رتبه: روحانی به اروپا نرود
یک مقام عالی رتبه نظام، در پاسخ به حسن روحانی که جویای نظر ایشان برای سفر به آلمان و مذاکره با برخی مقامات اروپایی شده بود، به وی توصیه کرد از انجام این سفر خودداری شود
.این مقام عالی رتبه ضمن تأکید بر این که قصد تکلیف کردن به حسن روحانی را ندارند، تأکید کردند: چنانچه این سفر از ضرورت خاصی برخوردار نمی باشد، از انجام آن خودداری شود.
ایشان همچنین خطاب به روحانی خاطرنشان ساختند: در صورت انجام این سفر، باید بسیار دقت داشته باشید که به هیچوجه از ایران، ۲ صدا شنیده نشود و موضع جمهوری اسلامی همان راهی است که دولت در پیش گرفته است.
این دیدار در حالی صورت می گیرد که ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی بر سر مدالیته ای برای حل مسائل باقیمانده به توافق رسیده اند و برخی اخبار از تصمیم جمهوری اسلامی برای پیگیری مسئله هسته ای تنها در چارچوب آژانس و عدم مذاکره با اروپا حداقل به مدت ۶ ماه حکایت می کنند.
نزدیکان حسن روحانی دیرروز سه شنبه از احتمال لغو سفر وی به اروپا در پی توصیه مقام عالی رتبه نظام خبر داند.
m وبالاخره روحانی به آلمان رفت!
یک منبع مطلع در دفتر حسن روحانی گفت: وی در این سفر که به دعوت بنیاد آلمانی کوربر صورت می‌گیرد، امروز چهارشنبه ۲۸ شهریور ۸۶ در جمع نمایندگان پارلمان اروپا سخنرانی خواهد کرد.
این منبع مطلع خاطرنشان ساخت: دیدار با «فرانک والتر اشتاین مایر» وزیر خارجه آلمان ، رئیس سیاست خارجی آلمان،مشاور صدراعظم آلمان، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و رئیس پارلمان اروپا از دیگر برنامه‌های سفر رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام است.
m تقابل با منافع ملی؟!
آنچه در باره گفتگوی حسن روحانی و خاویرسولانا برسر پرونده هسته ای ایران، ضرورت تأمل و درنگ را آشکار می‌نماید،عملکرد و سابقه ی سرپرست سابق تیم مذاکره کننده ی هسته ای کشورمان در این مورد می‌باشد.
تردیدی نیست که سوءتدبیرهای انجام شده در آن زمان و نیز بکارگیری افرادی غیر موجه و ناکارآمد (نظیر افرادی چون حسین موسویان و سیروس ناصری) در جهت احقاق حقوق مردم و همچنین نگاه مرعوبانه به تحولات جهانی، ناکارآمدی و عدم توفیق تیم سابق مذاکره کننده ی هسته ای کشورمان را محرز می‌کند که صد البته اقدامات نتایج آن خود مؤید این مدعاست.
با این شرایط اکنون با این پرسش مواجهیم که هدف از گفتگوها و مذاکرات – که بی تردید پالس‌ها و سیگنال های داخلی مشوق انجام آن بوده است- چیست؟
افکار عمومی اکنون با این ابهام و شبهه مواجه است که درشرایطی که فعالیت‌ها‌ی هسته ای کشورمان هر روز شتاب فزاینده ای به خود می‌گیرد و حلقه ی سانتریفوژهایی که این افراد روزی آرزوی چرخه ی ۱۶۴تایی آنرا در سر می‌پروراندند، اکنون به چرخه ی سه هزار تایی رسیده، اکنون که آژانس در موضعی بی سابقه ازفعالیت های هسته ای کشورمان به صراحت اعلام حمایت می‌کند و فعالیت های هسته ای کشورمان را عاری از شبهات می‌داند و نیز در حالی که انشقاق در ۱+۵ در خصوص برنامه ی هسته ای کشورمان به خوبی هویدا گشته و با مشکلات بی شمار آمریکا در عراق و همچنین نارضایتی بی سابقه مردم آمریکا از دولت بوش که بیانگر اوج استیصال جبهه ی غرب در مقابل ایران است و در حالی که به گفته ی رئیس جمهور اکثر رهبران سیاسی کشورها حمایت خود را از فعالیت‌ها‌ی هسته ای ایران اعلام کرده و جمهوری اسلامی ایران را به عنوان قدرت منطقه ی خاور میانه توصیف کرده اند، مذاکرات موازی حسن روحانی با خاویر سولانا به چه معنی می‌تواند باشد؟
