تولد و دوران کودکی
آیت الله محسن دوزدوزانی در سال ۱۳۰۷ در تبریز در میان خانواده‌ای اهل علم و تقوا دیده به جهان گشود. پدرش مرحوم آیت الله العظمی حاج میرزا محمود دوزدوزانی از عالمان بزرگ تبریز بود که سالها در نجف اشرف به تحصیل و تدریس پرداخته و شاگردان بسیاری ـ از جمله علامه امینی(ره) ـ را تربیت کرده بود. جد پدری وی نیز مرحوم آیت الله محمد حسن دوزدوزانی مشهور به فخر العلماء بود.
دوران تحصیل
آیت الله دوزدوزانی تحصیلات خود را از مکتب خانه آغاز کرد. پس از آن به تحصیل علوم دینی روی آورد و تحصیلات نخستین خود در این زمینه را در تبریز و نزد عالمان و استادان وارسته آن دیار شروع کرد. با پشت سر نهادن بخشی از دروس دوره سطح، به قم آمد تا از محضر عالمان و استادان آن دیار نیز بهره‌های بسیار ببرد.
در قم نیز تحصیلات دوره سطح را تکمیل کرد و سپس به درس خارج فقه و اصول عالمان بزرگی همچون امام خمینی(ره) پای نهاد. او با جد و جهد فراوان این دوره را به پایان برد. او در طی این سالها به تحصیل علوم عقلی نیز مبادرت ورزید و از شرکت در جلسات درس اخلاق استادان عالم و عامل خود نیز غافل نمی‌ماند. تدریس دروس فرا گرفته نیز از اشتغالات مهم او در دوره تحصیل بود.
استادان و دوستان
آیت الله محسن دوزدوزانی در سالهای تحصیل خود به محضر عالمان بسیار شرفیات شد. او دروس مقدماتی و بخشی از سطوح را در تبریز گذرانده بود و در درس شرح لمعه مرحوم آیت الله حاج سید هادی خسروشاهی و مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد آقا سلطان القراء حاضر می‌شد. رسائل را نیز نزد پدر و آیت الله سید حسین قاضی طباطبائی خوانده بود. با ورود به قم در درسهای رسائل و مکاسب و کفآیه آیت الله مشکینی و آیت الله مجاهدی تبریزی حضور داشت.
با تکمیل سطح به درسهای خارج فقه و اصول حضرت آیت الله العظمی امام خمینی(ره)، آیت الله العظمی میرزا هاشم آملی(ره) آیت الله العظمی شریعتمداری رفت؛ اما عمده تحصیل او در این بخش در نزد امام(ره) بود.
آیت الله دوزدوزانی در سالهای تحصیل خود با طلاب و فضلای بسیاری رابطه دوستی داشت و درسهای آموخته را با آنان مباحثه می‌کرد. از جمله آنها می‌توان از آیت الله حاج آقا میرزا حسین احمدی ایوقی از شاگردان ممتاز حضرت امام خمینی (ره) نام برد.
فعالیتهای علمی و فرهنگی
آیت الله دوزدوزانی فعالیتهای علمی و فرهنگی بسیاری از خود بر جای نهاده است. او که از نخستین سالهای تحصیل، به تدریس کتابهای پیش آموخته می‌پرداخت، کتب دوره مقدمات و سطح را بارها و بارها تدریس کرد و بیش از ۶ سال به تدریس خارج فقه و اصول اشتغال داشت. از این رهگذر شاگردان بسیاری تربیت کرد که از جمله آنها، حجه الاسلام والمسلمین حسینی بوشهری را می‌توان نام برد.
وی سالها درس تفسیر برقرار می‌کرد و در آن، اقوال گوناگون مفسرین را بررسی می‌نمود. از فعالیهای ویژه ایشان در این عرصه، عضویت در گروه ممتحنین حوزه بود که این امر سالیان فراوانی ادامه داشت. این امتحانات در دو بخش سطح و خارج برگزار می‌شود و در آن وضعیت علمی طلاب ارزیابی می‌شود. آیت الله دوزدوزانی کتابهای فراوانی را تألیف کرده است؛ از جمله:
1. اجود الشروح در شرح معالم الاصول؛
2. حاشیه بر رسائل؛
3. حاشیه بر تقریرایت علامه نائینی؛
4. تلخیص امالی سید مرتضی؛
5. شرح مکاسب مبسوط.
فعالیتهای سیاسی
آیت الله محسن دوزدوزانی از نخستین سالهای آغاز نهضت امام خمینی(ره) همواره یار امام(ره) بود. او از اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود و در جلسات مبارزاتی آن مرکز حضور داشته و بسیاری از اعلامیه‌های مهم آن را امضاء کرده است. او در سالهای رژیم طاغوت، در تبریز درس تفسیر برگزار کرده و در ضمن آن به افشای ماهیت پلید رژیم شاه پرداخته بود که با استقبال شدید مردم رو به رو بوده است.
آیت الله دوزدوزانی پس از پیروزی انقلاب نیز خدمات شایانی به انجام رسانده است که از جمله آنها می‌توان سفر او به ترکیه، سوریه و عربستان و شرکت در مراسم حج و گفت و گو با گروه‌های مختلف و اندیشمندان گوناگون برای انتشار انقلاب و افکار آن را نام برد.
آیت الله محسن دوزدوزانی پس از سالها حضور در قم و تلاش در جهت تدریس و تربیت طلاب علوم دینی سرانجام در تاریخ ۱۳۹۷/۰۴/۲۱ در سن ۹۰ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به لقاء الله پیوست.
«روحش شاد و یادش گرامی باد»
