سلسله مباحث حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست با عنوان «عاشورا : اهداف، پیامد ها و درس ها»
به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ، حجت الاسلام والمسلمین ابوالقاسم علیدوست ، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم سلسله مباحث (عاشورا: اهداف، پیامده ها و درس ها) مطالبی را عنوان نموده اند که تقدیم می شود.
(جلسه هفتم)
یکی از درسهای مهم عاشورا، لزوم مراعات شریعت در هر حالی است و امام حسین (ع) هم اهتمام ویژه ای به حق الله داشتند، اما عاشورا نمایش اهتمام امام به حق الناس هم است.
برای بررسی این مساله، باید به مقدمه‌ای اشاره کنیم. آنهم اینکه فقط اسلام به شناخت حق الناس و اهتمام به حفظ حق الناس و پرهیز از ضایع نمودن حقوق مردم تاکید ندارد بلکه هر انسانی فارغ از دین و مذهب به حق الناس اعتقاد دارد و اگر از او سوال شود، می گوید بله بدان باور داریم.
انسان ها باید حقوق همدیگر را رعایت کنند، آن را بشناسند و ضایع نکنند ولی آن چه از متون دینی استفاده می شود این است که اسلام نسبت به این مقوله، رفتار ویژه ای دارد، برای حق الناس ارزش بسیار بالایی قایل شده است و نسبت به تضییع ننمودن حق الناس اهتمام دارد و لذا دین می گوید : هر انسانی حتی اگر شهید باشد، باید حق الناس را رعایت نماید. حضرت امیر علیه السلام فرمودند: « لقد صلّی رسولُ الله صلی الله علیه و آله و سلم باصحابه ذاتَ یوم.» یک روز پیامبر گرامی اسلامی با اصحاب خویش نمازی برای رزمنده ای که شهید شده بود خواندند. بعد فرمودند : آیا از قبیله این شهید، کسی هست؟ گفتند : بله کسی هست. فرمودند بیاید. این شهید تا دربهای بهشت رفته است اما مقابل در بهشت او را نگه داشته اند. این شهید سه درهم به یک فرد یهودی بدهکار است و لذا او را نگه داشته اند چون حق الناس است. و بعد فرمودند: « و کان شهیدا.» یعنی با این که شهید هم بوده است.
بنابراین حتی کسی که به دستور پیامبر رفته شهید شده و پیامبر بر او نماز خوانده است و بر او طلب مغفرت نموده اند، وقتی پای حق الناس و حساب به میان می آید، باید حق طلبکار را ادا کنند تا این انسان راحت و آزاد گردد.
به حادثه کربلا بازمی گردیم. روز عاشورا است. موسی بن عُمیر انصاری از قول پدرش نقل می کند : در روز عاشورا امام علیه السلام مرا خواستند و فرمودند: عمیر! نادِ فی الناس ان لا یقاتِلَنّ معی رجل علیه دَینٌ فانه لیس من رجل یموت و علیه دین لا یَدَعُ له وفاءا الا دخل النار.
با صدای بلند به مردم اعلان کن : اگر کسی بدهکار باشد نباید در اردوگاه من باشد چون هر کسی که بدهکار باشد و انگیزه ادای دین را نداشته باشد و بدهی خود را وفا نکند و پرداخت ننماید و بمیرد، حتما وارد آتش خواهد شد. یعنی فرد بدهکار حتی اگر در رکاب امام علیه السلام هم بوده باشد و به شهادت هم برسد حتما در آتش خواهد بود.
البته چه بسا خداوند او را ببخشد و اعمال او را جبران کند ولی باید دانست که این، بحث دیگری است.
قابل دقت است آن روز، روزی بود که به حسب ظاهر، حتی یک صحابی و همراه هم برای امام علیه السلام، دارای ارزش بود. چون یاران ایشان اندک بودند اما امام علیه السلام می فرمایند کسی که بدهکار مردم باشد همراه من نجنگد.
یک نفری بلند شد گفت: من بدهکارم ولی به من گفته‌اند که من دین تو را ادا می‌کنم. امام فرمودند: اگر اطمینان داری بسیار خوب ولی آیا اطمینان داری که دین تو را ادا می کند؟
بنابراین حادثه کربلا نماد مراعات شریعت است ولو اندکی از حق الناس باشد؛ و روز، روز عاشورا باشد.
البته مراعات شریعت منحصر به واجباتی مثل نماز یا ترک محرماتی مثل تضییع حق الناس نیست بلکه امام رفتارهای انسانی را در آن جا به نمایش گذاشتند. ورود امام زودتر از لشکریان حر بن یزید به آن منطقه بود. لذا آب برداشته بودند. وقتی لشکریان حر را دیدند که تازه از راه رسیده است، در آن شرایط امام علیه السلام فرمودند از این آب خنک به لشکریان حر بدهید، آن ها تشنه اند. آب گرم برای آن ها مطلوب نیست. این حرکت به ظاهر ساده، عمیقا پر معنا و مفهوم است.
امیدواریم خداوند متعال هم در بخش حق الله و هم در بخش حق الناس به ما توفیق دهد که آن را بشناسیم چرا که یکی از مراحل انجام تکلیف، شناخت است و یکی از علت های رعایت نکردن و زیر پا نهادن اعمال عبادی، جهل است. پس اول باید شناخت. سپس عمل کرد و پس از عمل، چه خوب است که به انسان های دیگر انتقال دهد و دست دیگران را در امر به معروف و نهی از منکر بگیرد.
