به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آیت‌الله غلامرضا فیاضی در مراسم رونمایی از دو اثر فلسفی «سیر مطالعاتی دانش فلسفه اسلامی» و «اولویت‌های پژوهشی دانش فلسفه» با اشاره به آیه شریفه “وَما کانَ المُؤمِنونَ لِیَنفِروا کافَّةً فَلَولا نَفَرَ مِن کُلِّ فِرقَةٍ مِنهُم طائِفَةٌ لِیَتَفَقَّهوا فِی الدّینِ وَلِیُنذِروا قَومَهُم إِذا رَجَعوا إِلَیهِم لَعَلَّهُم یَحذَرونَ” (سوره توبه – آیه ۱۲۲) بیان کرد: تشکیل حوزه‌های علمیه سندش این آیه مبارکه است.
رئیس هیئت مدیره مجمع عالی حکمت اسلامی با تبیین مفهوم تفقه اظهار داشت: تفقه در دین یعنی فهم عمیق در دین پیدا کردن، یعنی همان فهمی که اسمش را می‌گذاریم فهم اجتهادی؛ فهمی که بر اساس معیارهای صحیح اقدام می‌کند و به آنچه که در وسع یک انسان است برای فهم دین می‌رسد.
وی با تشریح نقش عقل در فهم معارف دینی افزود: می‌دانیم که دین اولین دلیلش عقل است، چون دین را سه بخش تشکیل می‌دهد: اعتقادات، اخلاق و احکام. اعتقادات و اصولش فقط از راه عقل قابل بحث و قابل اثبات است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تأکید کرد: اساس تحقیق در تمام علوم اسلامی بر پایه عقل استوار است و فلسفه اسلامی زمانی معنا پیدا می‌کند که به این حقیقت توجه داشته باشد.
وی با تبیین نقش عقل در نظام معرفتی اسلام بیان کرد: عقل درک می‌کند که خدا وجود دارد. عقل درک می‌کند که ضرورت نبوت وجود دارد. سپس همین عقل است که آنچه را پیامبر آورده است درک می‌کند.
جایگاه عقل در علوم اسلامی
این استاد فلسفه اسلامی تأکید کرد: بنابراین اساس تحقیق در همه علوم اسلامی، عقل است. حتی در خود فقه که سومین بخش و اولویت سوم دین است – اعتقادات اول است، اخلاقیات دوم است و احکام سوم – این عقل است که پایه‌گذار ادراک است.
آیت‌الله فیاضی با یادآوری خاطره‌ای از مرحوم آیت‌الله فاضل(ره) ابراز داشت: خدا رحمت کند مرحوم آیت‌الله فاضل را. مکاسب خدمت ایشان می‌خواندیم. روز آخر درس بود که بنا بود برای ماه رمضان درس تعطیل شود و برویم تبلیغ. فرمودند: آقایون! وقتی می‌روید تبلیغ، تا می‌توانید راجع به اعتقادات مردم صحبت کنید. اگر اعتقادات مردم تقویت شود، خودشان دنبال احکام هم می‌آیند.
اعتقادات اساس دین است
وی با اشاره به جایگاه بنیادین اعتقادات گفت: اعتقادات اساس دین است و یقیناً هر کس می‌خواهد در اعتقادات سخنی بگوید، باید علاوه بر عقل، به کتاب و سنت نیز توجه داشته باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری به ضرورت نبوت اشاره کرد و گفت: به همین دلیل است که ضرورت نبوت به ما گفت که عقل همه چیز را نمی‌تواند درک کند. قرآن نیز فرموده است: “وَیُعَلِّمُکُمْ مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ“.
آیت‌الله فیاضی با تشریح نقش پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) در یادآوری معارف عقلی اظهار داشت: البته پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم) وقتی تشریف می‌آورند، تنها دو علم “مَا لَمْ تَکُونُوا تَعْلَمُونَ” و “تَعْلَمُونَ” را عملی نمی‌کنند، بلکه آن چیزهایی که عقل درک می‌کند و انسان‌ها از آن غفلت کرده‌اند را نیز برایشان یادآوری می‌کنند.
وی در پایان با تعریف فلسفه اسلامی تأکید کرد: پس فلسفه ما وقتی فلسفه اسلامی است که توجه به این حقیقت داشته باشد که منابع اسلام، عقل، کتاب و سنت است.
وی با بیان شرایط لازم برای صاحب‌نظر شدن در فلسفه اظهار داشت: وقتی شخص می‌تواند در فلسفه صاحب‌نظر باشد که مقدمات فهم اجتهادی اعتقادات، اخلاق و احکام را فراگرفته باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقش محوری عقل گفت: عقل در همه علوم، حضوری فعال دارد. عقل نمی‌تواند کنار گذاشته شود و باید در همه جا حضور داشته باشد، خواه در اصول باشد، خواه در فقه و خواه در سایر علوم.
این عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تأکید کرد: فلسفه‌خوانی در کنار فقاهت از ضروریات حوزه است و نظام اسلامی به فیلسوفان فرمانده نیاز دارد.
وی با بیان شرایط لازم برای تحصیل در رشته فلسفه اسلامی اظهار داشت: تحصیل در رشته فلسفه منوط به این است که انسان کار مقدماتی برای فهم کتاب و سنت را پشت سر گذاشته باشد و توانایی این را داشته باشد که از کتاب و سنت استفاده کند.
این استاد فلسفه افزود: در قرآن کریم اگر پانصد آیه مربوط به فقه باشد، بقیه آیات مربوط به معارف، اعتقادات و چیزهایی است که به نوعی به فلسفه‌های مضاف و علوم انسانی ما مربوط می‌شود.
وی با اشاره به اینکه هر کسی باید به اندازه استعداد خود تلاش کند و نقش آفرین باشد بیان داشت: حالا هر کسی استعدادی دارد. یکی می‌تواند عالم شود دیگری پژوهشگر و دیگری مبلغ. کسی که می‌تواند فرمانده باشد، نباید کوتاهی کند تا یک سرباز ساده شود، بلکه باید تمام سعی‌اش را بکند که یک فرمانده باشد. کسی که در وسعش نیست، از او هیچ انتظاری نیست. “لَا یُکَلِّفُ اللَّهُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا“.
منبع: حوزه
