جناب آقای ناجی، معاونت پژوهش بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی روز چهارشنبه مورخ ۱۳۹۷/۰۲/۰۵ در اولین همایش بین المللی علامه شهید قاضی سید نور الله شوشتری(شهید ثالث) به ارائه گزارشی از احیا و تصحیح کتاب مجالس المؤمنین قاضی نورالله شوشتری پرداخت.
دبیر کمیته احیاء آثار همایش علامه شوشتری در آغاز سخنان خود گفت: کتاب ارزشمند مجالس المومنین را سالهای متمادی در دست علما داشتیم و این کتاب ۵ مرتبه در ریران و هند منتشر شد. بنیاد پژوهش های آستان قدس رضوی در زمان تولیت حضرت آیت الله واعظ طبسی تصمیم به احیای این کتاب گرفت.
ناجی بیان داشت: برای رسیدن به این منظور ابتدا نسخه شناسی این اثر دنبال شد. از کتاب مجالس المومنین ۲۵۰ نسخه در کتابخانه های مختلف، ایران، هند و دیگر کشورها شناسایی شد. اهمیت این کتاب باعث شیوع و استنساخ کتاب در جهان شده بود.
معاون پژوهش بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی گفت: احیای تراث متون فارسی و عربی گاه مشکل می شود، یک زمان وقتی است که از کتاب مورد نظر یک نسخه منحصر وجود داشته باشد و یک زمان وقتی است نسخ متعددی از کتاب وجود داشته باشد.
ناجی ادامه داد: در راستای احیای کتاب مجالس المومنین در گروه تصحیح متون بنیاد پژوهش های آستان قدس نسخه های مختلف جمع آوری و پس از آن کار کارشناسی درباره نسخه ها شروع شد. حدود ۱۰ نسخه درجه یک مجالس المؤمنین ملاک کار قرار گرفت و در نهایت نسخه ۱۰۱۰ کتابخانه مجلس مبنای کار و استنساخ قرار گرفت.
این مقام مسئول تصریح کرد: این کار در سال ۱۳۷۰ شمسی شروع شد و پژوهشگرانی کار مقابله نسخ را انجام دادند و بعد مستند سازی آثار ادامه پیدا کرد. مجالس المؤمنین یک نوع تذکره است و در آن شرح حال دانشمندان، علما، فیلسوفان و متصوفه جمع آوری شده و بعد شواهدی از آثار و نوشته های آنها را بیان می کند.
معاون پژوهش بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی بیان داشت: از جنبه ادبی مجالس المومنین در مقایسه با تذکره های فارسی از جمله عرفات العاشقین که از مهم ترین تذکره های فارسی است، بسیار بالاتر است. یکی از دلایل این موضوع آن است که قاضی شهید از منابع بی شماری استفاده کرده که امروز موجود نیستند و از منابع درجه اول اهل تسنن و منبع کهن شیعی هستند.
ناجی اضافه کرد: نکته دیگر که در تصحیح مجالس المؤمنین قابل توجه است این است که در بسیاری از نسخه ها، حواشی متعددی از خود مولف، فرزندان و علما وجود دارد. دوستان ما تمام این حواشی را شناسایی و استنساخ کردند.
وی مستند کردن، اعراب کذاری بسیاری از اسما، تهیه یک فهرست تفصیلی برای راحتی کار مراجعه کنندگان از دیگر کارهای انجام شده درباره این کتاب است و این کتاب در سال ۸۴ در ۷ مجلد منتشر و کتاب سال حوزه علمیه معرفی شد.
معاون پژوهش بنیاد پژوهش های اسلامی آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: مشغول آثار دیگری درباره قاضی شهید و یا از خود ایشان هستیم. تصحیح احقاق الحق نیز در بنیاد پژوهش های آستان انجام شد و جلد اول آن اواخر تابستان منتشر می شود.
وی در ادامه درباره نکات مغفول درباره آثار و شخصیت قاضی نور الله شوشتری گفت: قاضی غریب و مظلومانه زیست و غریب و مظلومانه شهید شد. درباره این شخصیت جای کار بسیاری وجود دارد.
ناجی تصریح کرد: در یک دوره قاضی شهید نسخه هایی از کتابخانه آستان قدس را که مهمور به مهر کتابخانه بود، در هنددپیدا کرد، وی این نسخه ها را خریداری کرد و به کتابخانه آستان قدس برگرداند.
ناجی عنوان داشت: بحث دیگر نامه های قاضی به افراد مختلف و نامه های دیگران به ایشان است. مثل نامه ای که به شیخ بهایی می نویسد و از سختی سفر به هند و همچنین جایگاه او در دربار اکبرشاه سخن می گوید. در بحث تقیه و برخی مسایل فقهی نقطه نظرات قاضی شهید جای کار وجود دارد.
این مقام مسئول ادامه داد: بحث مهم دیگر کتابخانه قاضی شهید و شناسایی آثاری است که به آنها دسترسی داشته است و این کار درباره بسیاری از علما انجام شده است. نکته دیگر این است که علامه بسیاری از کارها را خود به تنهایی انجام می دادند، استنساخ می کردند و شروح متعدد می نوشتند، از جمله شرح ایشان بر تفسیر روضه الجنان است که در حال حاضر وجود دارد. در مورد شیوه نظم و نثر و ادب قاضی شهید نور الله شوشتری نیز حرف بسیار است.
