به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آیت‌الله عباس کعبی در نشست علمی ولایت‌فقیه و هندسه قدرت نظام اسلامی که به همت مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) قم در سالن اجتماعات این مؤسسه برگزار شد ابراز داشت: در آستانه سی‌وششمین سالگرد ارتحال ملکوتی امام عظیم‌الشان حضرت امام خمینی رضوان‌الله تعالی علیه باید از مکتب امام و شاگردان برجسته ایشان از جمله علامه آیت‌الله مصباح متناسب با شرایط روز بهره ببریم و در امتداد این حرکت نورانی از منظومه فکری رهبر معظم انقلاب نیز برای ادامه راه استفاده کنیم.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تأکید کرد: مکتب امام و رهبری، همان مسیری است که علامه مصباح عمر مبارک خود را در آن صرف کرد. این مکتب نگاهی جامع به اسلام ناب محمدی و مکتب اهل‌بیت علیهم‌السلام دارد، بر بنیان توحید و معاد استوار است و در زندگی اجتماعی و انقلاب اسلامی امتداد دارد.
وی تصریح کرد: جوهره حرکت انبیاء، اولیاء و صالحان دعوت به خدا و شناخت خدا و اطاعت از اوست. انبیاء آمده‌اند که مردم را با حقیقت توحید آشنا کنند. پیام‌شان روشن بود یعنی هم خدا را بشناسید، هم تقوا پیشه کنید، هم از انبیاء و اولیاء اطاعت کنید تا توحید در جامعه حاکم شود. فلسفه همه دعوت‌ها همین توحید.است
توحید، محور حرکت انبیا و بنیاد حیات طیبه در جهان اسلام
آیت‌الله کعبی ادامه داد: اگر بخواهیم حقیقت این مسیر را خلاصه کنیم، همه قرآن در سوره حمد جمع شده است و اگر بخواهیم سوره حمد را خلاصه کنیم، می‌شود “بسم الله الرحمن الرحیم”. و حقیقت این عبارت نیز همان “لا إله إلا الله” است؛ یعنی توحید.
وی با اشاره به نحوه دعوت پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله افزود: نبی مکرم اسلام مردم را به دو کلمه دعوت کرد؛ دو کلمه‌ای که سبک بر زبان‌اند اما سنگین در میزان. در حدیث آمده که خداوند به پیامبر فرمود مردم را جمع کند و دعوتش را علنی نماید. پس از مقدمه‌چینی، پیامبر فرمود: أَدْعُوکُمْ إِلَی کَلِمَتَیْنِ، خَفِیفَتَیْنِ عَلَی اللِّسَانِ، ثَقِیلَتَیْنِ فِی الْمِیزَانِ یعنی دعوت‌تان می‌کنم به دو کلمه‌ای که گفتن‌شان آسان ولی اثرشان عظیم است. اگر بر این دو کلمه پایدار باشید، تمام جهان تابع شما می‌شود، عرب و عجم مطیع شما می‌گردند. آن دو کلمه این است: “لا إله إلا الله” و “محمد رسول‌الله”.
وی تأکید کرد: اگر اسلام را بپذیریم، مسلمان بمانیم و پای اسلام بایستیم، حاکمیت خدا در جهان محقق می‌شود. حاکمیت خدا که جهانی شد، جهان پر از عدل و داد می‌شود و کرامت حقیقی انسان محقق می‌شود. بشریت در پرتو این توحید نجات پیدا می‌کند.
آیت‌الله کعبی در ادامه سخنان خود در نشست ولایت فقیه و هندسه قدرت نظام اسلامی گفت: توحید، جان‌مایه همه حرکت‌های انبیاء، اولیاء و صالحان است و تمدن اسلامی و حیات طیبه نیز بر همین بنیاد شکل می‌گیرد.
وی اظهار داشت: توحید دارای دو بُعد نظری و عملی است. بُعد نظری آن باور به وحدانیت خداوند است؛ اینکه “الله” یگانه است و همه اسماء و صفات به او بازمی‌گردد. چنان‌که در آیه “الحمدلله رب العالمین” آمده، ما کسی نیستیم و تنها خدا هست. اما این توحید ذاتی و صفاتی باید در زندگی فردی و اجتماعی ما نیز ظهور پیدا کند.
آیت‌الله کعبی افزود: بر اساس آیات قرآن، خداوند جهان را بیهوده نیافریده است؛ چنان‌که می‌فرماید:«آیا گمان کردید شما را بیهوده آفریدیم و به سوی ما بازگردانده نمی‌شوید» پس آفرینش هدف‌دار است و غایت آن رسیدن انسان به کمال است؛ کمالی که در خداشناسی و ارتباط عملی با خداوند معنا پیدا می‌کند.
توحید در زندگی فردی و انزوایی قابل تحقق نیست
وی با تأکید بر نقش اجتماع در تحقق توحید بیان داشت: اگرچه ممکن است این سیر در مقیاس فردی تحقق پیدا کند، اما چون انسان موجودی اجتماعی است، توحید تنها در زندگی فردی و انزوایی قابل تحقق نیست. برخی چنین می‌پندارند، اما حقیقت آن است که تحقق توحید در ظرف جامعه و عمل اجتماعی ممکن است، و بدون آن، دستیابی به عبودیت واقعی میسر نمی‌شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: در نظام احسن الهی، خداوند برای تحقق توحید در حیات اجتماعی، انسان‌ها را خلیفه خود در زمین قرار داده است. از میان انسان‌ها کسانی به مقام خلیفةاللهی می‌رسند؛ یعنی انسان کامل که الگوی دیگران در مسیر عبودیت است. بنابراین تنها در بستر جامعه و با الگو گرفتن از انسان کامل می‌توان به قرب الهی دست یافت.
آیت‌الله کعبی با تبیین موانع تحقق توحید در حیات انسانی اظهار داشت: زندگی اجتماعی در دنیا آکنده از تزاحم، تعارض منافع، حقوق و تکالیف است. این کشاکش‌های دنیوی مانع رسیدن انسان به خداوند می‌شود. در این میان، دو مانع بنیادین در مسیر قرب الهی وجود دارد: یکی مانع درونی و دیگری مانع بیرونی.
وی در ادامه گفت: مانع درونی همان مثلث شوم هوای نفس، دنیاطلبی و اغوائات شیطان است. هوای نفس یعنی دلبستگی به خواسته‌های شخصی و نیازهای نفسانی. دنیا نیز با جذابیت‌های فریبنده‌اش انسان را از خدا و آخرت غافل می‌کند. و شیطان نیز در این میان نقش تحریک‌کننده و تشویق‌کننده دارد. ابتدا دل می‌خواهد، جذابیت‌های دنیا نیز وجود دارد؛ خواه شهوت جنسی باشد، خواه پول، قدرت، مقام یا شهرت؛ و در نهایت، شیطان انسان را به ارتکاب آن تشویق می‌کند.
وی تأکید کرد: این سه ضلع خطرناک سبب سقوط انسان از جایگاه خلافت الهی می‌شوند. اگر انسان در برابر این سه مانع مقاومت نکند، نه‌تنها به خدا نمی‌رسد، بلکه از مسیر عبودیت نیز منحرف می‌شود.
جهاد، راه عبور از موانع درونی و اجتماعی بندگی خداوند است
آیت‌الله کعبی ر ادامه با موضوع نسبت عرفان و جهاد در مسیر توحید، به تبیین موانع فردی و اجتماعی در راه بندگی خداوند پرداخت و تأکید کرد که تحقق توحید، بدون مبارزه با طاغوت ممکن نیست.
نایب رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به آیه شریفه «فَمَن یَکْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَیُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَی» اظهار کرد: یکی از مهم‌ترین موانع در مسیر بندگی خدا، سه‌ضلعی شوم “هوای نفس”، “دنیا” و “شیطان” است. انسان باید با مجاهدت و خودسازی، با این عوامل درونی مبارزه کند، از یاد خدا غافل نشود و همواره در یاد خدا باشد.
وی با بیان اینکه موانع اجتماعی نیز در مسیر توحید نقش دارند، گفت: یکی از این موانع، طاغوت است؛ طاغوت می‌تواند در سطوح مختلفی از حیات اجتماعی ظهور یابد؛ از خانواده و محله گرفته تا مدرسه، صنف، کارخانه، مدیریت استانی، حکمرانی ملی و حتی نظام جهانی. هر جا که فردی از مرز حق تجاوز کند، به دیگران ظلم نماید و خدا را لحاظ نکند، مصداق طاغوت است.
آیت‌الله کعبی افزود: در سایه وجود طاغوت‌ها جهان به دو بخش تقسیم می‌شود: مستکبران و مستضعفان، ظالمان و مظلومان، اهل حق و اهل باطل. این تقابل اجتناب‌ناپذیر است، زیرا انسان در طبع اولیه‌اش اهل منفعت‌طلبی و زیادت‌خواهی است و اگر خود را نسازد، دیگران و حتی جهان پیرامون را در خدمت خود قرار می‌دهد.
وی با اشاره به ابعاد گسترده ستم در زندگی انسانی، گفت: استبداد، استعمار، استثمار، تهدید، تطمیع و تزویر، جلوه‌هایی از طاغوت‌اند و همه آن‌ها مانع تحقق توحید در حیات اجتماعی انسان می‌شوند.
عضو مجلس خبرگان رهبری با نقد تقلیل توحید به عبادات فردی اظهار کرد: نماز، روزه، حج، زکات، ریاضت نفس و زهد فردی هرچند لازم است، اما برای تحقق توحید کافی نیست. توحید امتداد اجتماعی و سیاسی دارد و در بستر اجتماع به معنای مبارزه با طاغوت است.
آیت الله کعبی تأکید کرد: ابتدا باید درونی‌ترین طاغوت‌ها را شناخت و از آن‌ها تبری جُست، و سپس در مسیر مبارزه اجتماعی با طاغوت‌ها ایستادگی کرد. اینجاست که قرآن کریم می‌فرماید: “و اجتنبوا الطاغوت” بدون اجتناب از طاغوت، عبودیت خداوند در عرصه اجتماعی و سیاسی محقق نمی‌شود.
وی فلسفه جهاد را در همین زمینه تبیین کرد و گفت: جهاد فی سبیل‌الله برای از میان برداشتن موانع توحید است؛ هم در عرصه فردی (هوای نفس، دنیا و شیطان) و هم در عرصه اجتماعی و سیاسی (طاغوت). مؤمنانی که به آخرت، انبیاء الهی و عبودیت معتقدند، باید در مسیر جهاد برای تحقق توحید و حیات طیبه در جامعه گام بردارند.
عرفانی که با جهاد همراه نباشد نمی‌تواند بستر تحقق توحید در جامعه باشد
آیت‌الله کعبی با طرح نسبت عرفان و جهاد، گفت: یکی از شاخص‌های مهم عرفان حقیقی مجاهدت در راه خداست. زهد و عبادت شرط لازم است، اما کافی نیست. عارف حقیقی کسی است که زاهد، عابد و مجاهد فی سبیل‌الله باشد. عرفانی که با جهاد همراه نباشد از حقیقت تهی است و نمی‌تواند بستر تحقق توحید در جامعه باشد.
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر نقش توحید در جهت‌دهی به سیاست اسلامی، اظهار کرد: جهاد، راه بندگی خداست و مسیر تحقق حاکمیت توحید در جامعه محسوب می‌شود. از همین رو، حضرت امام راحل (قدّس‌سرّه) نیز با نیت الهی وارد میدان مبارزه شد و به‌سوی خدا قیام و جهاد کرد.
وی با اشاره به آیه شریفه «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ» افزود: این آیه، از قدیمی‌ترین مستندات فکری امام خمینی است که اساس اصلاح جهان را در قیام برای خدا معرفی می‌کند. به‌عکس، پایه فساد در جهان، قیام برای منافع شخصی است.
آیت‌الله کعبی در ادامه با اشاره به مقام علمی و معنوی آیت‌الله مصباح یزدی، خاطرنشان کرد: ایشان موحّدی حقیقی بود که برای تحقق توحید در ساحت سیاست و اجتماع وارد عرصه سیاست شد. آنچه از مکتب و آموزه‌های آیت‌الله مصباح آموخته‌ایم، نگاهی توحیدی و الهی به مقوله سیاست است.
وی تصریح کرد: نگاه آیت‌الله مصباح به سیاست، زاویه‌ای برخاسته از حیات ایمانی، جهت‌گیری الهی و توجه به غایت آسمانی انسان بود. اگر انسان چنین نگاهی به سیاست داشته باشد، هر نفسی که می‌کشد، دلسوزی‌ای که می‌کند، غصه‌ای که می‌خورد، تلاشی که می‌ورزد، جلسه‌ای که می‌گیرد و تحلیلی که ارائه می‌دهد، همه و همه در زمره اعمال صالح ثبت می‌شود؛ چه در آن کار موفق باشد و چه نباشد.
سیاست اسلامی بر پایه عبودیت، اخلاق، و حقیقت‌گرایی استوار است
عضو مجلس خبرگان رهبری با تأکید بر ضرورت نگاه توحیدی به سیاست، اظهار داشت: آیت‌الله مصباح یزدی فضای سیاست را به سه نوع تقسیم می‌کرد: سیاست شیطانی، سیاست حیوانی و سیاست اسلامی. به‌گفته ایشان، سیاست شیطانی همان سیاستی است که در آن هدف، وسیله را توجیه می‌کند و معیار آن، دستیابی به قدرت به هر شکل ممکن است.
وی افزود: سیاست اسلامی بر پایه عبودیت، اخلاق، و حقیقت‌گرایی استوار است و هدف آن، تحقق حاکمیت الهی در زمین است.
آیت‌الله کعبی با اشاره به سیاست شیطانی، آن را مبتنی بر حفظ و توسعه قدرت برای منافع شخصی، گروهی، حزبی و دنیوی دانست و تصریح کرد: در این سیاست، قدرت هدف است نه وسیله‌ای برای خدمت. سیاست شیطانی به‌دنبال کسب قدرت به هر قیمتی است و هدف، وسیله را توجیه می‌کند.
وی در ادامه به تبیین سیاست حیوانی پرداخت و گفت: سیاست حیوانی، سیاستی است که شاید با مردم صادق باشد، اما تنها برای دنیای آن‌ها تلاش می‌کند. این سیاست، کاری به نجات اخروی مردم ندارد و دغدغه‌ای برای هدایت و تعالی روحی انسان‌ها ندارد.
عضو مجلس خبرگان رهبری در ادامه سخنان خود، سیاست اسلامی را تبیین کرد و اظهار داشت: سیاست اسلامی، سیاستی است که از منظر توحیدی به جهان و انسان می‌نگرد؛ سیاستی که در آن حب ذات جایی ندارد و انسان خود را وقف اسلام و مکتب الهی می‌کند. سیاست اسلامی، سیاستی است که برای خداوند و در مسیر بندگی او انجام می‌شود و همه رفتارها، حتی تحلیل‌ها و جلسات، به‌عنوان عمل صالح در پیشگاه الهی ثبت می‌شود.
وی با استناد به آیات قرآن تأکید کرد که شهروندان دولت اسلامی و مسئولان باید مطیع کامل رهبری باشند و جان خود را فدای ولایت کنند. گفت: اگر جامعه‌ای در مسیر توحید تابع رهبری شود و جان خود را فدای ولایت الهی کند، حتی در سختی‌ها و گرسنگی‌ها نیز اعمال‌شان به‌عنوان عمل صالح ثبت خواهد شد.
آیت‌الله کعبی جهاد را نیز در همین چارچوب معنا کرد و افزود: جهاد یعنی تبدیل ضعف به قدرت، یعنی حرکت در مسیر ولایت و ضربه‌زدن به دشمن اسلام. این همان جهاد فی‌سبیل‌الله است که برای تحکیم توحید و اعلای کلمه الله صورت می‌گیرد.
توحید اجتماعی بدون جهاد و ولایت، ناقص است
وی با اشاره به جهاد ملت ایران در طول تاریخ معاصر، از پیش از نهضت امام خمینی تا پس از پیروزی انقلاب اسلامی، آن را جهاد در مقیاس اجتماعی و سیاسی دانست و خاطرنشان کرد: این جهاد با تحمل هزینه‌ها همراه است و حقیقتاً راه تحقق توحید در عرصه سیاسی و اجتماعی است.
عضو مجلس خبرگان رهبری با نقد برخی برداشت‌های تقلیل‌گرایانه از توحید سیاسی، اظهار داشت: توحید در عرصه سیاسی و اجتماعی صرفاً به‌معنای عدالت نیست. گرچه عدالت یکی از ابعاد توحید اجتماعی است، اما همه آن نیست. پیروی از ولایت، دشمن‌ستیزی، جهاد، ایمان و عبادت سیاسی و اجتماعی، همگی اجزای توحید اجتماعی‌اند.
وی با تجلیل از شخصیت آیت‌الله مصباح یزدی، خاطرنشان کرد: ایشان از منظر توحیدی به سیاست و جامعه می‌نگریست؛ زاهد بود، عابد بود، و مجاهد فی‌سبیل‌الله. زاویه دید سیاسی و اجتماعی ایشان، مبتنی بر آخرت‌باوری و نگاه به حیات برزخی بود. از این منظر، حیات برزخی شهدا و مجاهدان راه خدا، از بسیاری از مؤمنان صالح بالاتر است.
آیت‌الله کعبی با اشاره به جایگاه شهدای راه خدا گفت: خداوند در قرآن می‌فرماید: به آن‌ها نگویید مرده‌اند. شهدا زنده‌اند و به تعبیر رهبر معظم انقلاب، شهدا مدیران نامرئی جامعه‌اند که پس از شهادت نیز جایگاهشان ارتقا می‌یابد و نقش آن‌ها در هدایت زندگان، گسترده‌تر می‌شود.
عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به نقش امدادهای غیبی و حمایت شهدا و اولیای الهی در میدان‌های جهاد، گفت: عملیات‌های جهادی و میدان‌های نبرد، عرصه ظهور امدادهای غیبی است که از طریق شهدا به رزمندگان منتقل می‌شود.
آیت‌الله کعبی ادامه داد: کمک و امداد شهدا و اولیای الهی به این شکل است که گاهی در خواب به رزمندگان پیام می‌دهند تا از سلاح‌های خاصی استفاده کنند یا از برخی دیگر پرهیز کنند و این راهنمایی‌ها همواره دقیق و مؤثر بوده است.
وی همچنین به توسل رزمندگان به اولیای الهی و شهدای بزرگ اشاره و این توسل و پیروی از راه اولیاء و استفاده از امدادهای غیبی را سلاح و ابزار قدرت معنوی در جهاد توصیف کرد و افزود: حرکت در مسیر ولایت، توسل به شهدا و اولیای الهی و انجام وظایف دینی، زمینه‌ساز نزول برکات و کمک‌های الهی در عرصه سیاسی و اجتماعی است.
منبع: حوزه
