به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه، آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست در سخنانی به تبیین و تحلیل پیام اخیر رهبر معظم انقلاب به حوزه‌های علمیه پرداخت و از آن به عنوان «چراغ راه» برای انتخاب مسیر علمی طلاب یاد کرد.
وی در ابتدای سخنان خود با اشاره به اهمیت جامع‌نگری در تحلیل پیام رهبری، نسبت به استفاده‌های گزینشی و سلیقه‌ای از این بیانات هشدار داد و گفت: شخصیتی مانند رهبری که به همه ابعاد حوزه اشراف دارد، نمی‌تواند یک‌جانبه‌نگرانه سخن بگوید. اما مشکل آن است که برخی تنها بخشی از آن را برجسته می‌کنند و به بخشی دیگر بی‌توجه‌اند. این گزینش‌گری، حتی اگر با نیت خیر انجام شود، آسیب‌زاست.
آیت‌الله علیدوست در ادامه به بررسی سه جریان موجود در فقه حوزه پرداخت و ضمن انتقاد از دو جریان افراطی «فقه‌نما» و «فقه‌سنتیِ منجمد»، جریان سوم را راه‌حل حقیقی برشمرد؛ جریانی که ضمن پایبندی به هنجارهای فقهی و مبانی جواهری، اهل توقف نیست و به بالندگی و نوفهمی در چارچوب اصول ملتزم است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم جریان نخست را «فقه‌نما» خواند و گفت: در این جریان نه استدلال فنی دیده می‌شود، نه رجوعی به آیات و روایات و نه دغدغه‌ای برای حفظ فقه به‌عنوان دانش متقن. بیشتر نوعی ژورنالیسم فقهی است که در فضای رسانه‌ای و روشنفکری خارج از حوزه ترویج می‌شود.
این استاد حوزه علمیه در نقد جریان دوم، که از آن به «فقه سنتیِ رمق‌گیر» تعبیر کرد و گفت: این نگاه، عقل، مقاصد شریعت، عدالت و نظام‌سازی را نفی می‌کند. اگر عقل و مقاصد را از استنباط فقهی حذف کنیم، حتی اثبات ولایت فقیه و حکومت دینی نیز دچار اشکال می‌شود. این جریان، برخلاف فقه بزرگان مانند شیخ طوسی است که در مواضع متعددی به مصالح تمسک کرده‌اند.
وی با اشاره به جریان سوم به‌عنوان راه‌حل حقیقی، تصریح کرد: ما باید با چنگ و دندان از فقه جواهری صیانت کنیم، اما در عین حال از نظریه‌پردازی، نوآوری، و مواجهه فعال با مسائل مستحدثه نهراسیم. توقف، همان عقب‌گرد است. پیام رهبری تصریح دارد که بالندگی، یعنی رفتن یک قدم جلوتر و کشف آفاق تازه.
آیت‌الله علیدوست با نقل بیانات رهبری در موارد مختلف، از جمله بحث کرسی‌های نظریه‌پردازی، تغییر موضوع در فقه و مواجهه عقلانی با تحولات اجتماعی، تأکید کرد: رهبری در عین تأکید بر اصالت فقه، به فضا دادن برای نظریه‌پردازی و نقد علمی تأکید دارند. فضای حوزه باید به‌گونه‌ای باشد که طلاب و اساتید جرأت طرح دیدگاه‌های علمی جدید داشته باشند، نه آن‌که با رمی و تهمت مواجه شوند.
وی حوزه را نیازمند نشاط علمی و گفتمان نقادانه دانست و گفت: صیانت از حوزه تنها با تهدید و فشار محقق نمی‌شود، بلکه با ایجاد فضای گفت‌وگو و مباحثه، آن‌چنان‌که در گذشته در صحن حرم مطهر قم جریان داشت، باید محقق شود. اگر کسی بخواهد از این میراث دفاع کند، باید مسلح به علم، ادب نقد، و فهم عمیق باشد.
این استاد حوزوی در پایان بر ضرورت توجه هم‌زمان به سه رکن «قرآن، سنت و عقل» تأکید کرد و اظهار داشت: تک‌ساحتی دیدن دین، چه با رویکرد قرآن‌بسندگی و چه با رویکرد اخباری‌گری، به انحراف می‌انجامد. عقل مفسر، مکمل فهم صحیح از وحی است. آنچه در طول تاریخ، بزرگانی چون شیخ مفید، شیخ طوسی، شهیدین و مراجع عظام را پدید آورده، تلفیق این سه عنصر و تعامل عمیق با نصوص و عقل بوده است.
منبع: فارس
