گزارش ویژه چهارشنبه ۲۸/۰۶/۱۳۸۶
ديپلماسي موازي؛ چالش سازی براي ديپلماسي رسمي
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با تاکید بر ادامه تلاش ها برای حل موضوع هسته ای جمهوری اسلامی ایران، از دیدار قریب الوقوع با حسن روحانی دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی کشورمان در بروکسل خبر داد.
سولانا خاطر نشان کرد که دیدارش با حسن روحانی مسئول سابق پرونده هسته ای ایران پیش از برگزاری اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، در زمان مهمی برگزار می شود.»
اين خبر كوتاهي بود كه طی هفته جاری يك خبرگزاري داخلي به نقل از روزنامه عربستاني عكاظ منتشر كرد. با اين حال، سخنگوي وزارت امور خارجه كه مطابق برنامه هفتگي خود به پرسش هاي خبرنگاران پاسخ مي گفت، با اعلام اين كه "خبر رسمي در اين زمينه دريافت نكرده است"، احتمال ترتيب داده شدن اين ديدار از مجاري رسمي دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي را منتفي كرد.
بي.بي.سي فارسي نيز بلافاصله پس از انتشار اين خبر، با ذوق زدگي آن را به عنوان خبر اول (top news) قرار داد.
انتشار اين خبر اما واكنش دفتر رئيس مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت را برانگيخت و باسخنان او ، اين خبر با جزئيات ديگري تكميل شد:« حسن روحانی به دعوت بنیاد کوربر امرروز چهارشنبه در حضور نمایندگان پارلمان آلمان و عده ای از مقامات دولتی و نخبگان این کشور سخنرانی خواهد کرد.»
دفتر حسن روحاني اما برخلاف سولانا كه تنها ترجيح داد مذاكراتش با وي را با اهميت بخواند، به محورهاي كلي موضوعات مورد مذاكره اشاره كرده است: «يك مقام مسئول در دفتر روحاني (كه از وي نامي برده نشد)، موضوع مذاکرات دبیر سابق شورای عالی امنیت ملی و مسئول سابق مذاکرات هسته ای ایران را روابط دو جانبه ، مسائل ایران و اروپا ، مسائل منطقه ای و بین المللی خواند و محور سخنرانی های وی را در برلین و بروکسل مسائل و چالش های منطقه ای عنوان کرد. سازماندهی ملاقات ها و سخنرانی ها نیز با بنیاد کوربر است.»
تأكيد دفتر حسن روحاني بر عناوين سابق وي نظير دبير سابق شوراي عالي امنيت ملي و مسئول سابق مذاكرات هسته اي ايران نيز از نكات قابل توجه خبر ارسالي فوق است.
m سفر سال گذشته روحاني و موسويان به بنياد كوربر
بنياد كوربر كه در معرفي آن به "بنيادي غير دولتي در آلمان كه در خصوص موضوعات مختلف به برگزاری سخنرانی و ملاقات های بین المللی اقدام می کند"، اكتفا شده است، ۲۰ ژوئن ۲۰۰۶ (۳۰ خرداد ۸۵) نيز ميزبان حسن روحاني به همراه عليرضا معيري و حسين موسويان بود.
اگرچه از محتواي اين مذاكرات خبري بيرون نيآمد اما سفر ۱۰ مرداد يوشكا فيشر وزير امور خارجه سابق آلمان به تهران به دعوت مركز تحقيقات استراتژيك مجمع و سخنراني محرمانه وي در اوج جنگ لبنان با رژيم صهيونيستي، كه از آن به عنوان سفري براي ميانجي گري ياد شد، بر ابهامات فعاليت موازي در ديپلماسي جمهوري اسلامي از سوي افراد و نهادهاي غيرمسئول افزود.
m صداي واحد سياست خارجي مقهور رقابتهاي داخلي
كمتر از ۳ ماه پيش در مراسم توديع جواد ظريف، هنري كيسينجر، وزير امور خارجه سابق امريكا، در حالي كه حدود ۲ سال از استقرار دولت جديد مي گذشت، ادعا كرد ما هنوز نمي دانيم در ايران با چه گروهي بايد گفتگو كنيم و كدام طيف قدرتمند طرف حساب ماست؟
رفت و آمدهاي مشكوك و تماس هاي محرمانه، اگرچه به تنهايي زمينه ساز ايجاد اين ذهنيت در ميان سياستمداران غربي نيست و بخشي از آن به مسائل تاريخي باز مي گردد، اما يقيناً اصلي ترين بخش اين ماجراست. اين نكته همچنين اولين بار نيست كه از سوي كيسينجر ابراز مي شود و حتي در دوران تيم سابق هسته اي نيز، انجام عمليات موازي و ارسال پالس هايي متفاوت با سياست هاي اعلامي، از سوي بخش هاي ديگري از دولت وقت، مسبوق به سابقه است.
اختلاف نظرها در سياست داخلي اگرچه قابل خرده گرفتن نبوده و حتي چنانچه خاستگاه اين اعتراض ها رقابت هاي سياسي و تخريب جايگاه رقيب باشد، نمي توان آن را محدود كرد اما در حوزه سياست خارجي به ويژه انجام فعاليت هايي كه طرف مقابل از آن بوي اختلاف در حاكميت استشمام كند، نوعي خنجر از پشت به مسئولين رسمي اين سياستهاست.
m فشل سازي ديپلماسي رسمي
«فیشر از سوی دوست خود، دانیل کوهن بندیت که سال هاست همكار او و عضو پارلمان اتحادیه اروپای است، به عنوان میانجی ویژه در بحران لبنان پیشنهاد شده بود. از اطرافیان وی شنیده شده که هر چند فیشر از این بابت احساس غرور می کرد اما در برابر یک چنین مأموریتی مردد بود. در این زمینه درخواست های رسمی هم ارائه نشده بود. اما در واقعیت امر فیشر مورد پذیرش هر دو طرف درگیری است.»
روزنامه آلماني دي ولت در حالي سال گذشته اين خبر را منتشر كرد كه وزارت امورخارجه ايران نيز اعلام كرد براي اين سفر هماهنگي ويژه اي صورت نگرفته و ديدار احتمالي فيشر با متكي نيز تكذيب شد.
دي ولت موضوع مذاكرات محرمانه وزير امورخارجه سابق لبنان را علاوه بر ميانجي گري در قضيه لبنان با مسائل هسته اي نيز مرتبط دانست تا پازل ديپلماسي موازي از سوي نهاد غيرمسئول مركز تحقيقات استراتژيك مجمع را تكميل سازد: «فیشر به این امر امید بسته است که از نیروهایی در ایران حمایت کند که همان اندازه از به راه افتادن یک آتش سراسری وحشت دارند که غرب هراس آن را دارد. در حال حاضر، ایرانیان عضو جناح مخالف دولت ایران خود را گروگان های بحران لبنان احساس می کنند.»
تأكيدات رئيس جمهور در چند سخنراني اخير خود مبني بر همراهي برخي عناصر داخلي با دشمن در مسئله هسته اي و اين كه اين عناصر از داخل براي غرب سيگنال هايي درباره زمان مناسب براي فشار آوردن به ايران مي آوردند، در تأييد نوشته سال گذشته روزنامه لبناني است. ماجرايي كه سرانجام به دستگيري حسين موسويان عضو ارشد تيم هسته اي در دولت سابق و معاون حسن روحاني در مركز تحقيقات استراتژيك مجمع انجاميد.
m دستگيري موسويان؛ ديپلماسي موازي پايان نيافت
دستگيري حسين موسويان كه بنا به اعلام وزير اطلاعات به جرم جاسوسي صورت گرفت متأثر از همين روابط موازي و غير رسمي بود. با اين حال، گويا محفلي كه موسويان به آن تعلق داشت و دلخوشي از پيشرفت هاي هسته اي ندارد، حتي به دنبال دستگيري وي، حاضر نيست، به اين ديپلماسي غير رسمي و مشكوك پايان دهد.
m بنياد كوربر
جالب اين جاست كه پاي بنياد كوربر را نيز تيم سابق هسته اي به ايران باز كرد و در اكتبر ۲۰۰۳ همايشي با عنوان "خاورميانه و ارزش هاي غربي- ديالوگي با ايران" در اصفهان برگزار گرديد. علي رضا معيري از نزديكان حسن روحاني كه سال گذشته نيز وي را در سفر به آلمان همراهي مي كرد، برگزار كننده اصلي اين همايش بود.
اين بنياد در سال ۲۰۰۵ نيز نشستي درباره امنيت خليج فارس در دوبي برگزار كرد كه حسين موسويان يكي از سخنرانان اين نشست بود.
اين بنياد كه برنامه براندازي نرم را نيز در برخي كشورها دنبال مي كند، سال گذشته در واشنگتن نشستي با عنوان "نقش امريكا و اروپا در اصلاحات خاورميانه" برگزار كرد كه الهه كولايي در كنار هاله اسفندياري از سخنرانان اين نشست بودند.
m اهميت زماني ديدار سولانا- روحاني
ديدار روحاني با سولانا در مقطعي قرار است انجام بگيرد كه ايران در زمينه مداليته اي براي حل مسائل باقيمانده با آژانس بين المللي انرژي اتمي به توافق رسيده و بنابراين نقش واسطه هاي اروپا بسيار كمرنگ شده است. در اين وضعيت، تيم هسته اي سابق كه در اقدامي غيرمنطقي، ميدان مناقشه را از ايران- آژانس به ايران- اروپا در سال ۲۰۰۳ تغيير داده بود، در اين مقطع زماني بار ديگر در اقدامي سؤال برانگيز براي احياء اين فرآيند شكست خورده دست بكار شده است.
در حالي كه بي.بي.سي در خبري كه روز ۲۶شهریور درخصوص سفر روحاني به آلمان و ديدار با سولانا منتشر كرد، كوشيد با نام بردن مكرر از وي به عنوان "نماینده رهبر جمهوری اسلامی در شورای عالی امنیت ملی ایران"، به اين ديدار مشروعيت ببخشد سایت ضد انقلابی «پیکنت» نیز در خبری جعلی این سفر را ماموریتی از جانب «بیت رهبری» قلمداد کرد اما خبرهاي تكميلي حاكي از واقعياتي در مقابل اين ادعا بوده و وي احتمالاً حامل پيام يك مقام غيرمسئول در پرونده هسته اي مي باشد.
رئيس جمهور در سخنراني اخير خود با اشاره به روابط مشكوك برخي عناصر داخلي با طرف هاي غربي مقابل ايران تأكيد كرده بود: « برخي كشورهاي زورگو به بهانه اعتمادسازي، سياست ها برنامه هايي از جمله پروتكل الحاقي را به ملت ايران تحميل كردند و متاسفانه برخي عناصر داخلي نيز آن ها را به افزايش فشار به ملت بزرگ ايران تشويق كردند. برخي عناصر داخلي بطور سازمان يافته و در اوج چنگ و دندان نشان دادن هاي دشمن، تلاش كردند پشت ملت ايران را در مساله هسته اي خالي كنند. علي رغم همه فشارها، آن ها با يك ملت ايستاده و رهبري شجاع مواجه بودند كه به پيروزي دست يافته است.»
m توصيه يك مقام عالي رتبه: روحاني به اروپا نرود
يك مقام عالي رتبه نظام، در پاسخ به حسن روحاني كه جوياي نظر ايشان براي سفر به آلمان و مذاكره با برخي مقامات اروپايي شده بود، به وي توصيه كرد از انجام اين سفر خودداري شود
.اين مقام عالي رتبه ضمن تأكيد بر اين كه قصد تكليف كردن به حسن روحاني را ندارند، تأكيد كردند: چنانچه اين سفر از ضرورت خاصي برخوردار نمي باشد، از انجام آن خودداري شود.
ايشان همچنين خطاب به روحاني خاطرنشان ساختند: در صورت انجام اين سفر، بايد بسيار دقت داشته باشيد كه به هيچوجه از ايران، ۲ صدا شنيده نشود و موضع جمهوري اسلامي همان راهي است كه دولت در پيش گرفته است.
اين ديدار در حالي صورت مي گيرد كه ايران و آژانس بين المللي انرژي اتمي بر سر مداليته اي براي حل مسائل باقيمانده به توافق رسيده اند و برخي اخبار از تصميم جمهوري اسلامي براي پيگيري مسئله هسته اي تنها در چارچوب آژانس و عدم مذاكره با اروپا حداقل به مدت ۶ ماه حكايت مي كنند.
نزديكان حسن روحاني دیرروز سه شنبه از احتمال لغو سفر وي به اروپا در پي توصيه مقام عالي رتبه نظام خبر داند.
m وبالاخره روحاني به آلمان رفت!
يك منبع مطلع در دفتر حسن روحاني گفت: وي در اين سفر كه به دعوت بنياد آلماني كوربر صورت مي‌گيرد، امروز چهارشنبه ۲۸ شهریور ۸۶ در جمع نمايندگان پارلمان اروپا سخنراني خواهد كرد.
اين منبع مطلع خاطرنشان ساخت: دیدار با «فرانك والتر اشتاين ماير» وزير خارجه آلمان ، رئيس سياست خارجي آلمان،مشاور صدراعظم آلمان، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا و رئيس پارلمان اروپا از ديگر برنامه‌هاي سفر رئيس مركز تحقيقات استراتژيك مجمع تشخيص مصلحت نظام است.
m تقابل با منافع ملی؟!
آنچه در باره گفتگوی حسن روحانی و خاویرسولانا برسر پرونده هسته ای ایران، ضرورت تأمل و درنگ را آشكار می‌نماید،عملكرد و سابقه ی سرپرست سابق تیم مذاكره كننده ی هسته ای كشورمان در این مورد می‌باشد.
تردیدی نیست كه سوءتدبیرهای انجام شده در آن زمان و نیز بكارگیری افرادی غیر موجه و ناكارآمد (نظیر افرادی چون حسین موسویان و سیروس ناصری) در جهت احقاق حقوق مردم و همچنین نگاه مرعوبانه به تحولات جهانی، ناكارآمدی و عدم توفیق تیم سابق مذاكره كننده ی هسته ای كشورمان را محرز می‌كند كه صد البته اقدامات نتایج آن خود مؤید این مدعاست.
با این شرایط اكنون با این پرسش مواجهیم كه هدف از گفتگوها و مذاكرات – كه بی تردید پالس‌ها و سیگنال های داخلی مشوق انجام آن بوده است- چیست؟
افكار عمومی اكنون با این ابهام و شبهه مواجه است كه درشرایطی كه فعالیت‌ها‌ی هسته ای كشورمان هر روز شتاب فزاینده ای به خود می‌گیرد و حلقه ی سانتریفوژهایی كه این افراد روزی آرزوی چرخه ی ۱۶۴تایی آنرا در سر می‌پروراندند، اكنون به چرخه ی سه هزار تایی رسیده، اكنون كه آژانس در موضعی بی سابقه ازفعالیت های هسته ای كشورمان به صراحت اعلام حمایت می‌كند و فعالیت های هسته ای كشورمان را عاری از شبهات می‌داند و نیز در حالی كه انشقاق در ۱+۵ در خصوص برنامه ی هسته ای كشورمان به خوبی هویدا گشته و با مشكلات بی شمار آمریكا در عراق و همچنین نارضایتی بی سابقه مردم آمریكا از دولت بوش كه بیانگر اوج استیصال جبهه ی غرب در مقابل ایران است و در حالی كه به گفته ی رئیس جمهور اكثر رهبران سیاسی كشورها حمایت خود را از فعالیت‌ها‌ی هسته ای ایران اعلام كرده و جمهوری اسلامی ایران را به عنوان قدرت منطقه ی خاور میانه توصیف كرده اند، مذاكرات موازی حسن روحانی با خاویر سولانا به چه معنی می‌تواند باشد؟
