به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، آیت‌الله جعفر سبحانی در همایش بین‌المللی صدمین سال بازتأسیس حوزه علمیه قم که چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت‌ماه در مدرسه علمیه امام کاظم(ع) برگزار شد، با تبیین سیر تاریخی تطور حوزه‌های علمیه تأکید کرد: حوزه علمیه قم ریشه در تاریخ تمدن‌ساز فقه و حدیث دارد و استمرار سنت علمی اهل‌بیت(ع) در طول قرون مختلف است.
آیت‌الله سبحانی با اشاره به اینکه نخستین حوزه فقه و حدیث در مدینه منوره شکل گرفت، اظهار داشت: حوزه مدینه منوره در قرن اول هجری در دوران حیات پیامبر گرامی اسلام(ص) و پس از ایشان به‌ویژه در دوران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) رونق فراوانی داشت.
وی افزود: طبق گزارش مورخان تلامیذ امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به تفصیل ذکر شده‌اند و این بزرگان با تربیت شاگردان برجسته پایه‌های استوار فقه و حدیث را بنیان نهادند.
این مرجع تقلید با بیان اینکه دومین حوزه مهم فقهی و حدیثی در مسجد کوفه شکل گرفت، گفت: شاگردان امام باقر(ع) و امام صادق(ع) به کوفه مهاجرت کردند و این شهر به یکی از مراکز مهم علمی دوران تبدیل شد.
آیت‌الله سبحانی با اشاره به انتقال امام رضا(ع) به خراسان توسط مأمون عباسی، ادامه داد: حضور امام رضا(ع) در خراسان زمینه‌ساز پیدایش حوزه علمیه‌ای در این منطقه شد که در آن آثار مهمی چون تفسیر عیاشی و رجال کشی تدوین شد.
قم؛ چهارمین حوزه بزرگ از قرن سوم تا ششم هجری
این استاد برجسته درس خارج حوزه علمیه با اشاره به آغاز شکل‌گیری حوزه علمیه قم از زمان مهاجرت اشعری‌ها، بیان داشت: شهر قم در آن دوران از حیث مساجد و معابر شهری عظیم محسوب می‌شد. حوزه علمیه قم از قرن سوم تا ششم ادامه داشت اما در حمله مغول ضربه خورد و رونق خود را از دست داد.
استمرار علم در نجف و شکوفایی دوباره قم در دوره صفویه
وی افزود: در دوران پس از حمله مغول اطلاعات دقیقی از وضعیت حوزه‌ها در دست نیست، اما در دوران صفویه چراغ علم در قم دوباره روشن شد و در قرن یازدهم حوزه علمیه قم منور گردید.
این مرجع تقلید به نقش برجسته شخصیت‌هایی چون صدرالمتألهین، فیض کاشانی و شیخ فیاض در این دوره اشاره کرد و ادامه داد: مدرسه فیضیه نیز به‌روایتی از آثار فیض کاشانی است.
آیت‌الله سبحانی در ادامه به حضور برجسته شخصیت‌هایی در قرن دوازدهم و میرزای قمی در قرن سیزدهم در حوزه قم اشاره کرد و گفت: تاریخ به‌وضوح نشان می‌دهد که قم شهری متعلق به اهل‌بیت(ع) و خاستگاه علم بوده است.
آیت‌الله حائری؛ عالمِ آگاه به زمان
وی با اشاره به تأسیس حوزه علمیه نوین قم توسط آیت‌الله حائری، اظهار داشت: ایشان مصداق بارز حدیث «العالم بزمانه لا تهجم علیه اللوابس» بودند. آیت‌الله حائری در سال‌های ۱۳۱۶ تا ۱۳۲۴ هجری شمسی حوزه‌ای در اراک تأسیس کرد و بدون وابستگی به جریان‌های اختلافی، مسیر تعلیم و تربیت را ادامه داد. سپس در سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۴۰ حوزه علمیه اراک را اداره کرد و درمان درد زمانه را در تربیت عالِم و خطیب دانست.
آیت‌الله سبحانی در پایان تأکید کرد: آیت‌الله حائری در کمترین عبارات، بیشترین معانی را منتقل می‌کرد و زهد و آگاهی ایشان از شرایط زمانه، زبان‌زد خاص و عام بود.
منبع: رسا
