به گزارش روابط عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به نقل از حوزه، آیت الله عباس کعبی در اختتامیه جشنواره علامه حلی حوزه علمیه استان گلستان اظهار داشت: حوزه علمیه پیش از انقلاب اسلامی تنها تک ستاره‌هایی را در عرصه اجتهاد و مرجعیت، خطابه و منبر معرفی کرد اما پس از انقلاب، به دلیل کثرت نیازها، حوزه‌های علمیه در سطوح مختلف تبلیغی، اجتماعی، تحقیقی و نظریه‌پردازی به شکلی قابل توجه توسعه یافته و هزاران شخصیت علمی و فرهنگی به جامعه معرفی شدند.
وی افزود: در گذشته، فرایند رشد طلاب به گونه‌ای بود که یا می‌توانستند به اوج برسند یا حذف می‌شدند، در حالی که اکنون این وضعیت تغییر کرده، حوزه‌ها هم از نظر کمّی و هم از نظر کیفی رشد چشمگیری داشته‌اند؛ به عنوان مثال، تفسیر ارزشمند آیت‌الله العظمی جوادی آملی نشان‌دهنده این پیشرفت است.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: مجموعه درس‌های آیت‌الله العظمی جوادی آملی در زمینه تفسیر از زمان آغاز تا کنون ادامه دارد و قرار است برنامه‌ای با شکوه برای رونمایی از تفسیر کامل «تسنیم» برگزار شود.
آیت الله کعبی با اشاره به اینکه صدها محقق جوان و فاضل در این پروژه تفسیری بسیار بزرگ رشد علمی کردند و علامه مجلسی نیز در زمان خود با بهره مندی از ظرفیت صدها محقق، کتاب بحارالانوار را تالیف کرد، خاطرنشان کرد: یکی از برکات انقلاب اسلامی، رویش‌های جدید در حوزه‌های علمیه است که در عرصه‌های مختلف، از جمله تبلیغ، قابل مشاهده است.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه پژوهش‌های حوزه های علمیه در دوران معاصر نیاز به پروژه‌های کلان و ابرپروژه‌های تحقیقی هستند، بیان کرد: این پروژه‌ها باید ناظر به تحقق تمدن نوین اسلامی انسانی بر پایه آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص) و مکتب اهل بیت (ع) باشند، هر تحقیقی در رشته‌های علوم اسلامی باید به این نکته توجه کند که چگونه می‌تواند در تحقق تمدن اسلامی نقش ایفا کند، آیا نقش تبیینی دارد، نقش هدایتگرانه دارد یا نقش حل مسئله و افزودن بر دانش‌های دیگر.
آیت الله کعبی عنوان کرد: به عنوان مثال، همانگونه که در مواجهه با دشمنان، نمی‌توان تنها با سلاح‌های سبک جنگید، تلاش‌های پژوهشی به تولید پهپادها و ناوهای پهپادبر جمهوری اسلامی منجر شده که در هفته‌های اخیر افتتاح شده‌اند.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری افزود: در مواجهه با چالش‌های تمدنی، تلاش‌های محققان حوزه علمیه باید به ارتقای کارآمدی دین در مقابله با دشمنان و از سوی دیگر، به افزایش امید و جذب مردم به سمت دین‌داری معطوف باشد، این تلاش‌ها باید مسائل نظام مقدس جمهوری اسلامی را حل کرده و در عین حال به تبیین حقایق دینی و پاسخگویی به شبهات ناشی از مکتب‌های انحرافی و فرقه‌های مختلف بپردازد، همچنین، مرزبانی از دین و حفاظت از آن در برابر تهدیدات فکری و اعتقادی باید در اولویت قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه تحقیقات علمی باید با نگاه راهبردی و برنامه‌ریزی شده، ناظر بر اقدامات میدانی و مأموریت کلان دیده‌بانی دین باشد، خاطرنشان کرد: در هر تحقیق، معمولاً سوالاتی مطرح می‌شود که شامل سوال اصلی و سوالات فرعی هستند، این نکته در زبان علمی بیان می‌شود که “فهم سوال، نصف جواب است”؛ بنابراین، محقق باید ابتدا موضوع را بشناسد و سپس موضوعات فرعی را در کنار یک پروژه کلان بررسی کند. این پروژه باید به مواجهه تمدنی توجه داشته باشد؛ چراکه اسلام یک نگاه تمدنی دارد.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری گفت: به عنوان مثال، پیامبراکرم (ص) توانست در ظرف ۲۳ سال، نظام جاهلی را به یک نظام تمدنی تبدیل کند. این نظام جاهلی شامل چهار نظام بود: نظام معرفتی، نظام سیاسی، نظام اجتماعی و نظام اخلاقی. اسلام توانست این نظام‌ها را متحول کند. اما نظام معرفتی جاهلیت بر چه پایه‌ای استوار بود؟ خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید: «ظن الجَاهِلِیَّهُ» به معنای گمان است و بر اساس آن، شناخت مبتنی بر ظن و گمان شکل می‌گیرد.
آیت الله کعبی با اشاره به اینکه اسلام این نگاه و نظام جاهلی را به نظامی مبتنی بر علم و پژوهش تبدیل کرد، افزود: نظامی مبتنی بر یقین و علم اطمینان، در این راستا ممکن است سوال شود که اجتهاد تحصیل ظن به احکام شرعی است؟ پاسخ این است که مسأله ظن مطلق حجت نیست و اجتهاد باید بر پایه علم و قطع باشد. و یا ظنون خاصه‌ای که در اصطلاع علمی هستند، علم به معنای واقعی خود حجت است و در واقع، هم علم حجت است و هم ظنون خاصه‌ای که به علم مربوط می‌شوند نه بر اساس خیالات.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: این نظام معرفتی علمی چندین پایه دارد، شناخت هستی، شناخت نظام احسن الهی، شناخت انسان و شناخت رابطه انسان با نظام هستی و خالق آن، یعنی خداوند متعال. عبودیت و بندگی باید بر پایه علم شکل گیرد، پژوهش اصلی در این پروژه تمدنی باید به این نکته مهم توجه داشته باشد.
وی بیان کرد: در روایتی از امام حسین(ع) آمده که «ان الله جل ذکره ما خلق العباد الا لیعرفوه فاذا عرفوه عبدوه فاذا عبدوا استغنوا بعبادته عن عباده ما سواه» این حدیث نشان‌دهنده فلسفه وجودی آفرینش بر پایه معرفت خداوند و سپس بندگی خداوند وبی نیازی از دیگران است.
عضو هیئت رئیسه مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: پژوهش‌ها باید به‌طور خاص ناظر به این موضوعات و چالش‌های تمدنی باشند، در واقع، هدف اصلی پژوهش‌ها باید ارتقاء فهم دینی، تبیین حقایق دین و پاسخگویی به شبهات باشد، این امر می‌تواند به تقویت نظام معرفتی جامعه کمک کند و مردم را به سمت دین‌داری و پذیرش آموزه‌های دینی سوق دهد.
آیت الله کعبی با اشاره به اینکه پژوهش‌ها باید به شناسایی و تحلیل مسائل کلان اجتماعی، سیاسی و فرهنگی بپردازند و سعی کنند راهکارهایی برای مقابله با تهدیدات فکری و اعتقادی ارائه دهند، خاطرنشان کرد: باید به بررسی نظام‌های معرفتی و فلسفی مختلف پرداخته و نقاط قوت و ضعف آن‌ها را شناسایی کنند.
عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم گفت: از سوی دیگر، توجه به نیازهای واقعی جامعه و مسائل روز می‌تواند به پژوهش‌ها عمق و کاربرد بیشتری ببخشد. در نهایت، پژوهش‌ها باید به دنبال تولید دانش جدید و قابل استفاده برای حل مشکلات جامعه باشند و به ارتقای سطح آگاهی دینی و فکری مردم کمک کنند، این رویکرد می‌تواند به ایجاد یک تمدن اسلامی قوی و پایدار منجر شود که در آن دین به‌عنوان یک منبع الهام‌بخش و راهنما در زندگی فردی و اجتماعی مطرح باشد.
