نیروهای ارتش سوریه با تسخیر حلب در اواخر ماه دسامبر، بزرگترین پیروزی خود را پس از گذشت نزدیک به شش سال از جنگ داخلی در این کشور رقم زدند که حمایتهای نظامی، دیپلماتیک و مالی ایران و روسیه نقشی حیاتی در این پیروزی ایفا کرده است. در پی آزادسازی شهر بزرگ و استراتژیک حلب توسط ارتش سوریه و همپیمانان آن، روند تحولات سیاسی و میدانی در سوریه همان گونه که انتظار میرفت – و بسیاری ازتحلیلگران سیاسی این پیروزی را به قطع سر مار تشبیه مینمودند – شکل جدیدی به خود گرفت.
این پیروزی بزرگ باعث کشاندن ترکیه به مذاکرات سه جانبه و تغییر سیاستهای چندین ساله اش درباره سوریه شد . نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه در مسکو را میتوان موفقیتی در راهبرد مشترک ایران و روسیه در بحران سوریه دانست چرا که این دو کشور در کنار سوریه موفق شدند ترکیه را به عنوان اصلی ترین منبع تغذیه عناصر مسلح در موضعی قرار دهند که بیانیهای را به امضا برساند که بر حل سیاسی بحران در سوریه به عنوان تنها راه حل تاکید شده است.
البته برخی کارشناسان بین المللی بر این باورند اینک که گروههای تروریستی مورد حمایت ترکیه پس از شکست سهمگین در حلب در موضع ضعف کامل قرار دارند نمیتوان بر مواضع کنونی ترکیه اعتماد نمود .در واقع آتش بس فعلی در شرایطی حاصل شده است که گروههای مسلح تن به شکست سنگینی در حلب داده و تحت فشار وارد این روند شدهاند و هر آن این احتمال میرود که با فراهم شدن شرایط مناسب خلف وعده کرده و مجددا به میدان معرکه بازگردند. از سوی دیگر تداخل حضور داعش و جبهه النصره در مناطقی که در آن آتشبس اعلام شده، همچون گذشته امکان نقض آتش بس از سوی گروههای مسلح را تقویت میکند. اما در هر صورت، نشست مسکو راه را برای توافق آتش بس در سوریه هموار کرد. همچنین قرار است در ادامه این روند مذاکرات صلح از ۲۳ ژانویه با حضور سران و مقامات ترکیه، ایران و روسیه در شهر آستانه قزاقستان آغاز شود. البته جمهوری اسلامی ایران همان گونه که از ابتدای بحران سوریه بارها تاکید کرده است قائل به راه حل سیاسی برای سوریه است . همچنان که در آستانه مذاکرات قزاقستان دریابان شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران از ارائه طرح سیاسی چهار مادهای جمهوری اسلامی ایران برای پایان دادن به بحران جاری در سوریه خبر داد. طرحی که بنا به گفته وی مشتمل برآتش بس فوری، اجرای اصلاحات، شکل گیری گفت وگوهای داخلی و برگزاری انتخابات فراگیر در این کشور است. شمخانی در ادامه حمایت از سوریه و بشار اسد را در چارچوب راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای حراست از جبهه مقاومت و مقابله با تروریسم خواند و افزود: تا زمانی که دولت سوریه احساس نیاز کند، جمهوری اسلامی ایران پشت سر سوریه ایستاده است.
البته از سوی دیگر با توجه به تاکیدات ترامپ در شعارهای انتخاباتیش بر عدم تمرکز بر کنار زدن اسد از قدرت، انتظار میرود در مذاکرات صلح پیش رو شاهد تغییر رویکرد کاخ سفید در ایجاد جبههای مشترک برای نابودن کردن داعش و فراهم کردن فضایی برای حضور مخالفان غیرمسلح و میانه رو در عرصه سیاسی سوریه باشیم. رئیس جمهور جدید آمریکا بارها بر این نکته تاکید کرد که سوریه در اختیار کامل ایران و روسیه است و بنابراین مدعی شد برای حل این بحران آمریکا چارهای جز همکاری با ایران و روسیه ندارد.
باید اذعان کرد که واقعیات میدانی در سوریه و ناتوانی مخالفان در پیشبرد اهداف شان در شش سال گذشته، ترامپ را به این نتیجه رسانده که کنار زدن اسد از طریق مداخله نظامی هرگز عملی نخواهد شد و این بحران عایدی جز اتلاف منابع برای آمریکا نخواهد داشت.
حال باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا دولت جدید آمریکا در عرصه عمل نیز به شعارهایش پایبند است یا خیر و همچنین آیا ترکیه واقعا به دنبال راه حلی برای حل بحران است یا فقط به خاطر ضعف گروههای مورد حمایتش صحبت از صلح به میان آورده است ؟ (خ-۱۳۱۵)