بر پایهی برخی نشانهها، نبرد در سوریه وارد مرحلهی جدیدی شده است. پیروزیهای اخیر گروههای تکفیری و گروه تروریستی داعش از دگرگونیهای ملموسی در عرصهی میدان نبرد حکایت دارد و باید منتظر پیامدهای سیاسی و نظامی آن، هم برای دولت سوریه و هم برای مخالفان باشیم.
تصرف شهر «پالمیرا» توسط داعش این احتمال را افزایش داده است که این گروه بتواند بر «غوطه»ی دمشق مسلط شود و با تسلط بر جادهی اصلی حمص-دمشق، ارتباط مرکز را با بخشهای شرقی قطع کند.
از سوی دیگر، در جبههی شمال شاهد سقوط «ادلب» بودیم که تا به امروز نیز ارتش توفیق خاصی در بازپسگیری مناطق اشغالی نداشته است. پیشرویهای این گروه در مناطق شمالی سوریه خطر سقوط کامل شهر مهم «حلب» را افزایش داده است و تصرف شهر «اریحا» به دست تکفیریها مسیر پیشرویهای آتی آنان را هموارتر ساخته است. در چنین شرایطی، ارتش تلاش دارد با تمرکز نیروها، به تقویت مواضع خود در دمشق و مناطق ساحلی بپردازد و با تسلط بر «قلمون» راه ارتباطی با مقاومت لبنان را حفظ کند.
هم اکنون بسیاری از مناطق مرزی سوریه با عراق و اردن در کنترل داعش است و نیروهای آن با پیشرویهایی که در منطقهی حمص داشته اند، توانستهاند پیشروی خود را تا بخشهای مرکزی سوریه ادامه دهند. در مناطق هم مرز با ترکیه نیز جبههی تازه تاسیس جیش الفتح که از نیروهای تکفیری «النصره»، «احرارالشام» و «ارتش آزاد» تشکیل شده است، دست بالا را در اختیار دارند و پیشرویهای خود را به سمت دمشق ادامه میدهند. این اتفاق در سایه اتحاد عربستان، ترکیه و قطر و سایر کشورها در سطح میدانی رخ داده است که با توجه به شواهد و قرائن تحت مدیریت کلان آمریکا اداره میشود.
به نظر میرسد آمریکا تلاش دارد با فعالتر کردن پویش سازمان ملل متحد در بحران سوریه، ابتکار عمل را در دست گیرد. هدف اصلی این کشور برکناری اسد بدون دخالت نظامی است. تحولات میدانی و اتحاد راهبردی حامیان تروریستها زمینه را برای امتیاز گیری در ژنو ۳ مهیا میکند و احتمال پذیرش برکناری اسد در عین حفظ ساختار حکومت افزایش خواهد یافت.
همه این اتفاقات در چارچوب منطق جنگ نیابتی در حال وقوع است. آمریکا هم خود نمیخواهد همچون افغانستان و عراق در باتلاق سوریه وارد شود و هم به همپیمانان خود اجازه نمیدهد که مستقیما به سوریه حمله کنند. ایالات متحده سعی دارد با استفاده از تروریستهای دست آموز خود مقاصد خود را بدون دخالت مستقیم دنبال کند و در این راستا به صورت هدفمند بر روی دوقطبی سازی سنی – شیعه برنامه ریزی کرده و با جبهه بندی مذهبی سعی دارد خاورمیانه را مدیریت و کنترل نماید.
به نظر میرسد آمریکا تا حد بسیار زیادی توانسته است دست برتر میدانی در سوریه را از آن خود کند و قدرت چانه زنی خود را افزایش دهد. برای مقابله با چنین رویکردی شاید یک پیروزی بزرگ در سوریه و یا ضربه اساسی در الانبار عراق به تروریستهای داعش بتواند معادلات را تغییر دهد و روند پیشروی جبهه غربی-عربی را کند کند. (خ-۱۲۵۹)