نامه ی جمعی از علما و فضلای حوزه ی علمیه ی قم به امیر عباس هویداـ نخست وزیر ـ درباره ی تبعید امام
مورخ ۳۰/۰۸/۱۳۴۴
جناب آقای نخست وزیر
رونوشت: دیوان عالی کشور
بیش از یک سال است که پیشوای عالیقدر و مرجع تقلید حضرت آیت‌الله العظمی آقای خمینی ادام الله ظله بر خلاف قانون در زندان استعمار (ترکیه) تحت نظر و سپس در عراق بطور تبعید به سر می‌برند. در طی این مدت، مردم ایران به ویژه حوزه ی علمیه قم از رهبریهای ارزنده و تعالیم و تربیتهای فروزنده ایشان محروم بوده و با کمال بی صبری در انتظار قدوم شریف ایشان دقیقه شماری کرده‌اند.
وضع مسلمانان و روش ناهنجار دولتهای غیر ملی به جایی کشیده که مرجع دینی یک ملت نتواند احکام الهی را صریحاً بیان کند و از آزادی ملت و استقلال کشور خود دفاع نماید و به جرم اعتراض (به کاپیتولاسیون منفور) بیش از یک سال در حال تبعید و ناراحتی به سر برد؛ آری به جرم اعتراض به کاپیتولاسیون یعنی به جرم اعتراض به لایحه‌ای که می‌گوید ملت ایران باید در برابر اراده و خواسته‌های اجانب تسلیم و حق هیچگونه دفاع از مال و جان و ناموس خود نداشته باشد. ما نفهمیدیم اگر کاپیتولاسیون به نفع و صلاح ملت است چرا یک روز برای الغای آن جشنها گرفتند و الغای آن را از افتخارات هیأت حاکمه آن روز شمردند و اگر به ضرر است، چرا دو مرتبه آن را با وضع فجیع‌تری به ملت ایران تحمیل کردند، آیا دولتها فکر نمی‌کنند این مملکت آتیه‌ای دارد، نسل دیگری در پی این نسل است؟ تاریخ، پس از این کارهای ما را دقیقاً بازگو می‌کند، نسل آینده گذشته‌ها را مورد بررسی قرار داده و در صفحات تاریخ واقعیت کردار ما را رنگین یا ننگین مجسم می‌سازد.
آن روز که بزرگ مرجع جهان شیعه مرحوم آیت‌الله حاج میرزا محمد حسن شیرازی حکم تحریم تنباکو را صادر فرمود، شاید هیأت حاکمه که پافشاری زیاد برای خنثی کردن آن حکم داشت خیال نمی‌کرد تاریخ آینده با قضاوت صحیح، خادم و خائن را مشخص نموده و هر یک را در صفحه‌ای به عظمت و حقارت، به خدمت یا خیانت معرفی کرده و در معرض افکار جهانیان قرار می‌دهد.
آن روز که نابغه ی شرق سیدجمال‌الدین اسد آبادی برای گسستن زنجیرهای استعمار و مبارزه با خودکامگی و استبداد قد علم کرد و لوای آزادیخواهی برافراشت، زمامداران آن روز تصور می‌کردند با تهمتهای ناروا، تحریف حقایق و تبعید آن مجاهد رشید می‌توانند تاریخ را مسخ نموده و افکار نسلهای آینده را منحرف سازند. ولی اکنون بر خلاف تصور آنها تاریخ قضاوت می‌کند که هیأت حاکمه آن روز ایران با سرپیچی از راهنماییهای آن بزرگ مرد، ملت ایران را از سعادت و سیادتی که به آنها رو آورده بود محروم نموده و با تبعید او رشد و ترقی را از آسیا به جانب آفریقا سوق داد.
تاریخ دائماً گذشته‌ها را به صورت نوینی تجدید می‌کند. امروز همان بزرگ مرجع شیعه و همان نابغه شرق هر دو در شخصیت حضرت آیت‌الله العظمی آقای خمینی متمثل شده و تاریخ همان آزادیخواهی، همان مبارزه با استعمار و استبداد، همان تبعید و همان محرومیت ملت ایران را به صورت تازه منعکس می‌سازد. با این تفاوت که مردم امروز ایران در تشخیص حقایق از خرافات و تمیز خادم از خائن دقیق‌تر، و در برابر افکار متضاد بهتر از عهده قضاوت برمی‌آیند. (امروز هیأت حاکمه ایران هر گونه آزادیخواهی، نظام، شکوه از فقر و بیچارگی و بالاخره هر گونه مبارزه با عوامل فساد و ایادی استعماری را با تهدید و ارعاب، حبس، شکنجه، تبعید و اعدام پاسخ می‌دهد و دائماً کوشش می‌کند نفسها را در سینه‌ها خفه سازد و خفقان را بیشتر گسترش دهد). روزی نمی‌گذرد که خبر تازه موحشی به گوش نخورد و ناراحتی جدیدی به سراغ مردم نیاید.
درهای زندانها و شکنجه‌گاهها به روی مردم باز است. محاکم در بسته نظامی، بی حساب به حسابها رسیدگی می‌کند. ملت از جریان روزمره مملکت به هیچ وجه اطلاعی ندارد. برخلاف خواسته سازمانهای پلیسی چیزی در روزنامه‌ها منعکس نمی‌شود دسته دسته مردم رشید به اعدام و تبعید و حبسهای طویل‌المدت محکوم می‌شوند و ملت از سبب جریان محاکمه آنان خبری پیدا نمی‌کند.
هنوز حبسهای دسته جمعی، اعدام، شکنجه، آزار روحانیون و مردم متدین پایان نیافته که خبر ناراحت کننده تازه‌ای افکار را به خود مشغول نموده و خانواده‌هایی را تحت ناراحتی قرار داده است. شایع است که به تازگی متجاوز از صد نفر دانشجو، کسبه و روحانی را در ظرف یک دو روز به جرم شرکت در جلسات دینی گرفته‌اند و پدرها و مادرها از جرم و یا از علت جلب و مکان و احوال آنان هیچگونه اطلاعی ندارند و بازار مسلمانها را سیاه و تجار محترم نوعاً رو به ورشکستگی می‌روند و کسی جرأت حقگویی ندارد. این است معنی آزادی در مملکت دمکراسی ایران! درست است که در سایر کشورها ناراحتیهایی نیز وجود دارد ولی تفاوت فاحش است بین دولتهایی که به خاطر ملت با استعمار می‌جنگند و دولتی که بخاطر استعمار با ملت می‌جنگد.
آقای هویدا، ملت ایران نمی‌تواند ببیند مرجع تقلید و پیشوای مذهبی خود در تبعید و سایر رهبران ملی محدود بوده باشند و با این حال ساکت نشسته، به کارهای هیأت حاکمه صحه گذارند. شما خیال نکنید با انتقال حضرت آیت الله العظمی آقای خمینی از ترکیه به عراق می‌شود احساسات افروخته این ملت را خاموش کرد. ادامه تبعید حضرت آیت الله خمینی در هر جا و به هر صورتی که باشد مایه ناراحتی و خشم عموم ملت است.
آقای هویدا هر چه در نظر شما محترم است، وجدان، مذهب، قانون اساسی و اعلامیه حقوق بشر با این طرز حکومت مخالف است. شما یقین بدانید حکومتهایی که پایه آن بر ظلم و ستم به ملت است، بقاء و ثباتی ندارد. «اَلْمُلْکُ یَبْقی مَعَ الْکُفْرِ وَ لا’یَبْقی مَعَ الظُلْمِ». «قَدْ مَکَرَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَی اللهُ بُنْیَانَهُمْ مِنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَیْهِمْ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمْ الْعَذَابُ مِنْ حَیْثُ لاَ یَشْعُرُونَ » ما در خاتمه متذکر می‌شویم لازم است به این وضع اسفناک خاتمه داده شود و با ارجاع حضرت آیت‌الله العظمی آقای خمینی به قم و خاتمه دادن به حبس، شکنجه، اعدام و مبارزه با دین و ملت، شکاف بین مردم و دولت را پر کنید.
ما تا به حال کراراً به منظور صلاح ملک و ملت تذکراتی به شما و دولتهای قبل داده و عواقب سوء ظلم و ستم را متذکر شده‌ایم. امید است که تذکرات مشفقانه ما مورد قبول واقع شود.
ابوالفضل النجفی الخوانساری ، علی حیدری نهاوندی، حسن حسن زاده آملی، حسینعلی منتظری ، علی المشکینی الاردبیلی، عبدالرحیم الربانی الشیرازی ، سیدمحمدرضا سعیدی، حسین نوری ، سید یوسف تبریزی، مهدی الحسینی الروحانی، علی قدوسی، علی اکبر مسعودی، حسین المظاهری، مرتضی مقتدایی اصفهانی، محمد مهدی ربانی ، اکبر هاشمی، محمد محمدی گیلانی ، محمد حسین مسجد جامعی ابوالقاسم مسافری، یحیی فاضل همدانی، محسن حرم پناهی ، رضا گلسرخی کاشانی، سید حسن طاهری ، علم‌الهدی اهوازی، الاحقر عبدالعظیم محصلی، سید عبدالمجید ایروانی، عباس محفوظی ، محمد علی گرامی، کریمی، العبد محسن الخراسانی، الاحقر محمد الشاه آبادی عفی عنه ، مصطفوی اعتمادی، یدالله پور هادی، سید محمد علی موسوی، محمد باقر حسنی، جوادی آملی ، سید احمد موسوی، مهدی الحائری، ابوالفضل علمایی، هاشم تقدیری، یحیی انصاری، محمد مؤمن ، احمد آذری قمی ، محمد حسین خامنه‌ای، سید حسین خلخالی، یعقوب الموسوی الزنجانی، غلامحسین عابدی، یوسف صانعی ، مصطفی زمانی نجف آبادی، الشیخ محمد الهمدانی، محمد کاظم شرفی یزدی، علی کاظمی، سید محمود دعایی، سید ابوالفضل الموسوی التبریزی ، احمد آیتی اصفهانی، سید محمد صادق زیارتی ، عبدالحسین معزی تهرانی، محمد خندق آبادی، قاسم تهرانی، میرآقا موسوی زنجانی، علی احمدی ، محمد تقی مصباح یزدی ، محمد علی منتظری، سید صدرالدین طاهری شیرازی، حجت‌الله کیانی، محی‌الدین فاضل هرندی، علینقی فرایی زنجانی، محمد صدرالدین طباطبایی مهریزی، غلامرضا زندی، محسن دوزدوزانی ، علی تهرانی پهلوانی، فتح الله شهاب، سید محمد حسینی، مهدی کروبی، حسین مفید لیجانی، حجت کشفی، غلامحسین ایزدی، سید محمد تقی محصل همدانی یزدی، سید محمد تقی شاهرخی خرم‌آبادی، ابوالقاسم وافی یزدی ، محسن فیض، سید جعفر حسینی یزدی، جواد حاتمی، مهدی مویدی، محمد علی شرعی ، محمد عبایی خراسانی، محمد رضا مویدی، عباس شیرازی، رفسنجانی، سید جواد موسوی، عبدالعلی معزی تهرانی، سید تقی موسوی درچه‌ای، لطفعلی فقیهی، محمد تقی نصیری سمنانی، محمد فاکر خراسانی ، محمد باقر شریعتی سبزواری، محمد اشرفی اصفهانی، سید حسن شجاعی کیاسری، سید احمد موسوی اصفهانی، محمد حسین بنی پور، یحیی سلطانی اصفهانی، محمد مهدی غفاری تهرانی، حبیب‌الله مرزوقی شمیرانی، دین پرور، عباس مناقبی یزدی، علی اکبر ناطق نوری، محمد آقا رحیمی اصفهانی، سید حسن اسماعیلیان، فضل‌الله قاسمی، سید فخرالدین هاشمی، محمد رضا رحیمی، علی یزدانی، علیرضا احمدی، حسن حبیب‌اللهی، حسن صالحی، رضا مطلبی، مهدی تسلیمی، السید مجتبی الموسوی الکاشانی، سید هادی هاشمی، سید محمود سجادی، محمد باقر منتظری، سید باقر موسوی، محمد جعفری رودسری، محمد رواق پورکرمانی، سید محمود هاشمی، علی اصغر طاهری کنی، خلیل صادقی، احمد توکلی، حسین کریمی، سید محمد مدنی، عبدالرسول شاهرخی، سید محمد کاظم ارفع، غلامحسین فلاح، حسین نبوی خویی، الاحقر سید جعفر کاظمی اصفهانی، حجت الله ساکی خرم آبادی، الاحقر سید محمد تقی کاظمی اصفهانی، ابوالقاسم جلالی، حجت‌الله القاسمی، محمد حسین غفاریان، سید علیرضا حسینی کجانی، غلامرضا ملایوسفی، الاحقر بزرگ کازرونی، سید محمد فقیه زاده، مطهری یزدی، عیسی خطیبی گیلانی، نورالله طبایی، سید علی متقی مازندرانی، عباس حسنی کرمانی، محمد محمودی تویسرکانی، محمد حسین املایی اصفهانی، محمد علی دهخدا کرمانی، سید ضیاءالدین نجم الهدی یزدی، محمد حسین زندی، مرتضی ربانی، عبدالحسین کرم‌اللهی خرم‌آبادی، سید محمد شاهرخی، محمد ابراهیم محمدی، محمد اسماعیل غائبی، محمد رهنما، حسین طالبی، فتحعلی صاحب الزمانی، اسدالله روح الله نجف آبادی، فتح‌الله امید، رسول پناهنده، محمد علی روحانی خراسانی، جابر صباری، جعفر حسینی، نصرالله صالحی، محمد رضا یاسینی، ضیاءالحسینی الاشکوری، حسن تهرانی ، قربانعلی ذوالقدری زنجانی، هادی دولت مهدی، مهدی مهدوی، علی حسین جاهدی، حمید ارجمندی، سیدایوب، سید حسن، حیدر حمزه‌زاده، محمدتقی رضوانی، حسین ایمانی، علی عظیمی، رحیم داستانی، جواد حیدری خلخالی، محمود واعظی، عبدالله واعظی، علی طاهری، حسن سلطان آبادی، موسی سلیمی میانجی، سیدالتفات میرصالحی ترکی، مظاهر نظری، خلیل سودمند، محمد مهدی حجتی میانجی، محمدعلی ذوالقدری میانجی، الله وردی زیارتی، سید حسن حسینی، سید سلیمان میررحمتی، سید سجاد چاوشی میانجی، محمد حسین یوسفی، سید حسین موسوی، سلمان واعظی میانجی، علی نصر ملازاده میانجی، سید جعفر عظیمی میانجی، سیداسماعیل برزندی، سیدکمال الدین چاوشی، محمدامین بناورانی، کلام الله رضایی، صالح قدرتی میانجی، علی محمدی میانجی، قدرت الله اسکندری میانجی، عزت‌الله قاسمی میانجی، علی رشید خوانی میانجی، جواد عزیزی میانجی، عزیز رمضانی، سید مختار عظیمی، اقل علی باقری، محمد جابری، عباس عباسی، میانجی، ذکر علی اسلامی سرابی، سید احمد هاشمی میانجی، رحیمی میانجی، احمد خردمند سرابی، یونس ستاری میانجی، عبدالله شفیعی، عبدالناصر قره‌چمنی، علی قره‌داغی، محبوب ابراهیم زاده، عبدالفیاض محمدی، کلام الله رضایی، الاحقر بداقی، محمد ذاکری، سید سجاد وحیدی، محمد محمدی میانجی، احمد موسوی میانجی، مرتضی اشراقی اصفهانی، علی حسین زاده تبریزی، صالح شکری میانجی، علی عظیمی میانجی، فیض‌الله رستمی میانجی، مرتضی مصطفایی، علی گمندی تبریزی، سید جعفر صالحی رضاییه، سید ابوالقاسم موسوی رضائیه، ضیاءالدین اجارودی، سید جلال صفوی تبریزی، سید عباس میرزاده اهری، حسینقلی برهانی، سرابی، حسین پزشکی تبریزی، زین‌العابدین مجاهدی خویی، رضا واعظی تبریزی، عبدالله شاکری، عباس جباری ماکویی، سید علی حسین ماکویی، ابراهیم اسکندری، سید حیدر موسوی، حسن هاتفی خویی، هادی علیزاده، جعفر محمدزاده، سید علی اکبر مهرداد خویی، غلامحسین جعفر پورتبریزی، باقر آخوندی تبریزی، غلامحسین قدیمی، حسن امامی، سید محمود سیدی، عزت‌الله حکیمی، سیدعلی علوی، علی صادقی سرابی، حسین شفیعی، احمد داود تبریزی، عبدالعلی حاتمی، عبدالجواد ملکی تبریزی، الاحقر مهدی جمال آبادی، سید جواد علوی، سید محمود نوری زاده مشکینی، علی اکبر شریفی اردبیلی، حسین احمدی، اسحق حسین زاده تبریزی، اصغر عدل سرابی، محمد اسماعیل غفاری تبریزی.
۳۰/۸/۱۳۴۴
