آیت الله احمد صابری همدانی (ره)

احمد صابری همدانی

 تولد و دوران‌ کودکی‌:
حضرت آیت الله احمد صابری همدانی، سال‌ ۱۳۰۲ در روستای‌ بیوک‌ آباد از توابع‌ همدان‌ و در میان‌ خانواده‌ای‌ متدین‌ و دوستدار خاندان‌ پاک‌ پیامبر(صلی الله علیه و آله) به‌ دنیا آمد. نام‌ پدرش‌ غیاثعلی‌ بود و روستای‌ او همواره‌ زیستگاه‌ علمای‌ بزرگ‌ بوده‌ یکی‌ از اجداد مادری‌ ایشان‌ حاج‌ محمد شفیع‌ بیوک‌ آبادی‌ که‌ رساله‌ای‌ در عرفان‌ نوشته‌ و همچنین‌ عارف‌ بزرگ‌ و فقیه‌ بزرگوار مرحوم‌ حاج‌ محمد جعفر مجذوب‌ در آنجا می‌زیسته‌ است‌.

دوران‌ تحصیل‌:
آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ تحصیلات‌ خود را از مکتب‌ خانه‌ آغاز کرد و پس‌ از آن‌ به‌ دبستان‌ رفت‌. دوره دبیرستان‌ رانیز تا کلاس‌ چهارم‌ گذراند و کتب‌ گلستان‌، کلیله‌ و دمنه‌ و… را به‌ خوبی‌ فرا گرفت‌. در سال‌ ۱۳۱۹ به‌ حوزه‌ علمیه‌ همدان‌ عزیمت‌ کرد و در مدرسه‌ آخوند سکونت‌ داشت‌. او دروس‌ دوره مقدمات‌ و بخشی‌ از دروس‌ سطح‌ را در همدان‌ به‌ پایان‌ برد و سپس‌ به‌ علت‌ تعطیلی‌ بسیار حوزه‌ علمیه‌ همدان‌ و کمبود استاد به‌ حوزه‌ علمیه‌ مشهد رفت‌.

در مشهد به‌ نزد مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ کاظم‌ دامغانی‌ رفت‌ و نامه ی استاد خود حاج‌ میرزامحمدعلی‌ دامغانی‌ را به‌ او نشان‌ دهد. در آن‌ نامه‌ درخواست‌ شده‌ بود که‌ وی‌ در مدرسه‌ مرحوم‌ دامغانی‌ به‌ تحصیل‌ ادامه‌ بدهد. حاج‌ شیخ‌ کاظم‌ دامغانی‌ نیز وی‌ را مورد احترام‌ قرار داد و به‌ او سفارش‌ کرد به‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ برود؛ زیرا آن‌ حوزه‌ برای‌ ترقی‌ او مناسب‌تر بود. او نیز مدتی‌ در مشهد ماند تا اینکه‌ مقدمات‌ سفر او به‌ قم‌ فراهم‌ آمد.

او در سال‌ ۱۳۲۵ به‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ وارد شد و از محضر استادان‌ آن‌ دیار عالم‌ خیز در رشته‌های‌ فقه‌ و اصول‌ و فلسفه‌ و تفسیر و عرفان‌ و… بهره‌های‌ بسیار برد. او در سالهای‌ تحصیل‌ خود بسیاری‌ از خطبه‌های‌ نهج‌البلاغه‌ را حفظ‌ کرده‌ بود. همچنین‌ به‌ ادبیات‌ علاقه‌ ویژه‌ای‌ داشت‌ و بسیاری‌ از اشعار فارسی‌ و عربی‌ را از بر کرده‌ بود.

استادان‌ و دوستان‌:
آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ در سالهای‌ تحصیل‌ به‌ محضر استادان‌ بسیاری‌ شرفیاب‌ شد. او دروس‌ مقدمات‌ و سطح‌ خود را در حوزه‌ علمیه‌ همدان‌ در محضر استادانی‌ چون‌ حاج‌ سید مصطفی‌ هاشمی‌، حاج‌ میرزا محمدعلی‌ دامغانی‌، حاج‌ شیخ‌ محمد حسین‌ بهاری‌، حاج‌ میرزا ابوالقاسم‌ ربانی‌ شاهنجرانی‌، حاج‌ میرزا اسدالله‌ حجت‌ و حاج‌ شیخ‌ علی‌ انصاری‌ به‌ پایان‌ برده‌ بود.

مدتی‌ در مشهد به‌ درس‌ مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ هاشم‌ قزوینی‌ رفت‌ و سپس‌ در قم‌ در درس‌ آیت الله‌ سلطانی‌ طباطبایی‌(ره‌)، آیت الله‌ العظمی‌ بروجردی‌(ره‌)، آیت الله‌ العظمی‌ امام‌ خمینی‌(ره‌)، آیت الله‌ العظمی‌ گلپایگانی‌(ره‌) و آیت الله‌ العظمی‌ محقق‌ داماد(ره‌) حاضر شد و از آن‌ بهره‌های‌ بسیار برد وی‌ همچنین‌ مدت‌ قابل‌ توجهی‌ از محضر حضرت‌ آیت‌ الله‌ العظمی‌ حاج‌ سید احمد خوانساری‌ کسب‌ فیض‌ نمود. او در زمینه‌ علوم‌ عقلی‌ نیز به‌ محضر علامه‌ سید محمدحسین‌ طباطبایی‌(ره‌) رفت‌. همچنین‌ او در سالهای‌ تحصیل‌ خود در دروس‌ اخلاق‌ امام‌ خمینی‌(ره‌)، حاج‌ آقا حسین‌ قمی‌(ره‌)، حاج‌ آقارضا بهاءالدینی‌(ره‌)، علامه‌ طباطبایی‌(ره‌) و آیت الله‌ العظمی‌ گلپایگانی‌(ره‌) شرکت‌ می‌کرد تا همواره‌ علم‌ خود را با عمل‌ توأم‌ سازد. همچنین‌ همنشینی‌ با شهید آیت الله‌ مدنی‌ در شکل‌گیری‌ شخصیت‌ او بسیار موثر بود.

آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ در سالهای‌ تحصیل‌ خود با استادان‌ و فضلای‌ بسیاری‌ رابطه‌ دوستی‌ داشت‌ و دروسی‌ را که‌ آموخته‌ بود، با آنها مباحثه‌ می‌کرد که‌ از میان‌ آنها از مرحوم‌ آیت الله‌ احمدی‌ میانجی‌ می‌توان‌ یاد کرد.

فعالیتهای‌ علمی‌ و فرهنگی‌:
آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ تا به‌ امروز خدمات‌ بسیاری‌ در عرصه‌ علم‌ و فرهنگ‌ به‌ انجام‌ رسانده‌ است‌. او از نخستین‌ سالهای‌ تحصیل‌ خود، به‌ امر تدریس‌ اشتغال‌ داشت‌ و در حوزه‌ علمیه‌ همدان‌ و قم‌، شاگردان‌ بسیاری‌ را تربیت‌ کرد. او کتب‌ دوره‌ مقدمات‌ و سطح‌ را تدریس‌ کرده‌ است‌.

او در ایام‌ تبلیغ‌، به‌ مناطق‌ گوناگون‌ کشور سفر کرده‌ و ضمن‌ ارشاد گروههای‌ گوناگون‌ مردم‌، در بسیاری‌ از مناطق‌ مسجد یا حسینیه‌ بنا کرده‌ است‌. همچنین‌ برای‌ تبلیغ‌ به‌ کشورهای‌ استرالیا، آذربایجان‌، ترکیه‌، انگلستان‌، اسپانیا، ایتالیا، یونان‌، آلمان‌، هلند، ژاپن‌، چین‌، پاکستان‌، هندوستان‌ و روسیه‌ سفر کرده‌ و در مجامع‌ گوناگون‌ به‌ سخنرانی‌ پرداخته‌ است‌.

تألیفات:
آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ تاکنون‌ تألیفات‌ گوناگونی‌ را به‌ زبان‌ فارسی‌ ، عربی‌، ترکی‌ و آذری‌ منتشر کرده‌ که‌ برخی‌ از آنها به‌ شرح‌ زیر است‌:

۱ـ محمد و زمامداران‌
۲ـ از فیضیه‌ ۴۲ تا فیضیه‌ ۵۷
۳ـ زندگی‌ نامه‌ مدرس‌ مازندرانی‌ و جمعی‌ ازعلمای‌ طبرستان‌ و حادثه‌ بابی‌ها در بابل‌
۴ـ الطریق‌ المسلوک‌ فی‌ حکم‌ اللباس‌ المشکوک‌ (تقریر درس‌ آیت الله‌ العظمی‌ بروجردی‌)
۵ـ ادب‌ الحسین‌
۶ـ کتاب‌ الحج‌ در سه‌ جلد
۷ـ المهدی‌ علی‌ لسان‌ الحسین‌(ع)
۸ـ شخصیت‌ امام‌ صادق‌(ع‌) در اسلام‌ و مذهب‌ او
۹ـ راه‌ اهل‌ بیت‌ در اسلام‌
۱۰ـ روز شهیدان‌
۱۱ـ امامت‌ و خلافت‌ در اسلام‌
۱۲ـ مسیحیت‌ کنونی‌
۱۳ـ سلاحی‌ که‌ هرگز نمی‌پوسد
۱۴ـ مسند الامام‌ امیرالمؤمنین‌(ع‌)
۱۵ـ مسندالامام‌ الحسین‌ بن‌ علی‌(ع‌)
۱۶ـ نخبه‌الاشارات‌ فی‌ احکام‌ الخیارات‌
۱۷ـ کتاب‌ الصلوه‌
۱۸ـ نصایح‌ الا´باء للابناء
۱۹ـ طوبی‌ الاخبار
۲۰ـ جواهرالاخبار
۲۱ـ قاعده‌ لاضرر
۲۲ـ الهدایه‌ الی‌ من‌ له‌ الولایه‌؛ ۲۳ـ احب‌ الاعمال‌
۲۴ـ زندگی‌ بلال‌ حبشی‌
۲۵ـ رساله‌ای‌ در مفاهیم‌ و نهی‌ در عبادات‌
۲۶ـ رساله‌ای‌ در فرق‌ بین‌ حکم‌ و حق‌
۲۷ـ تاریخ‌ مفصل‌ همدان‌ در سه‌ جلد
۲۸ـ زندگی‌ نامه‌ عبدالجبار
۲۹ـ ترجمه‌ کتاب‌ السبعین‌ فی‌ فضائل‌ امیرالمؤمنین‌
۳۰ـ رساله‌ای‌ درباره‌ امام‌ زمان‌(عج‌)
۳۱ـ سازندگیهای‌ اخلاقی‌ امام‌ حسین‌.

بسیاری‌ از این‌ تألیفات‌ به‌ زبانهای‌ لاتین‌ و روسی‌ ترجمه‌ شده‌ است‌.

او همچنین‌ مقالات‌ فراوانی‌ به‌ زبانهای‌ گوناگون‌ و در زمینه‌های‌ مختلف‌ نگاشته‌ که‌ برخی‌ در مجله‌ «حکومت‌ اسلامی‌» به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌ وی‌ تقریرات‌ زیادی‌ از اساتیدش‌ نوشته‌ که‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌ او همچنین‌ اشعاری‌ به‌ عربی‌ و فارسی‌ سروده‌ است‌ به‌ عنوان‌ نمونه‌ بخشی‌ از اشعاری‌ که‌ درباره‌ حضرت‌ صدیقه‌ طاهره‌ در این‌ جا آورده‌ می‌شود:

«هل‌ تضرم‌ النار علی‌ باب‌ الهدی‌» «و رائه‌ بنت‌ النبیّ المصطفی‌»
«ام‌ تکسر الضلع‌ من‌ البتول‌» «بضعه‌ خیر الناس‌ الرسول‌»
«نادت‌ علیا عینها باکیه‌» «من‌ شده‌ الضرب‌ الیها شاکیه‌»

از فعالیتهای‌ دیگر او در این‌ عرصه‌ تأسیس‌ مدرسه‌ جعفریه‌ در قم‌ را می‌توان‌ برشمرد.

فعالیت‌های‌ سیاسی‌:
آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ همواره‌ در صحنه‌های‌ گوناگون‌ مبارزه‌ با رژیم‌ شاه‌ حضور فعال‌ داشته‌ است‌. او در جوانی‌ با شخصیت‌ نواب‌ صفوی‌ و واحدی‌ آشنا شده‌ بود، همواره‌ می‌کوشید که‌ روحیه‌ آن‌ مبارزان‌ را در خود بپروراند و حماسه‌ دینی‌ و مذهبی‌ را با علم‌ توأمان‌ سازد. کتاب‌ «از فیضیه‌ ۴۲ تا فیضیه‌ ۵۷» از جمله‌ کتابهایی‌ است‌ که‌ نقش‌ بسزایی‌ در نهضت‌ اسلامی‌ داشته‌ و پس‌ از پیروزی‌ انقلاب‌ بارها تجدید چاپ‌ شده‌ است‌. آیت الله‌ صابری‌ دراین‌ کتاب‌ وقایع‌ پانزده‌ خرداد ۱۳۴۲ و بسیاری‌ دیگر از وقایع‌ را با قلمی‌ حماسی‌ نگاشته‌، به‌ گونه‌ای‌ که‌ هر خواننده‌ای‌ با خواندن‌ آن‌ احساس‌ شور و شعف‌ بسیار می‌کند.

آیت الله‌ صابری‌ همدانی‌ در سالهای‌ مبارزه‌ بر ضد رژیم‌ شاه‌، همواره‌ از خط‌ امام‌ خمینی‌(ره‌) دفاع‌ می‌کرده‌ و در راه‌ تحقق‌ نظام‌ اسلامی‌ از هیچ‌ گونه‌ تلاشی‌ دریغ‌ نورزیده‌ است‌. او پس‌ از انقلاب‌ نیز خدمات‌ شایانی‌ را به‌ انجام‌ رسانده‌ است‌ که‌ برخی‌ از آنها به‌ قرار زیر است‌:

۱- مسؤولیت‌ رسیدگی‌ به‌ وضع‌ طلاب‌ غیر ایرانی‌؛
۲- عضویت‌ در شورای‌ مدیریت‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌؛
۳- نمایندگی‌ مجلس‌ خبرگان‌ رهبری‌ در دوره‌های‌ دوم‌ و سوم‌ از استان‌ همدان‌؛
۴- عضویت‌ در جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌؛
۵- نماینده‌ امام‌ در استانبول‌؛
۶- نماینده‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ در باکو؛
۷- تأسیس‌ دفتر سرپرستی‌ طلاب‌ غیر ایرانی‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ برای اولین بار.

آیت الله احمد صابری همدانی پس از طی یک دوره بیماری، سرانجام عصر روز شنبه مورخ ۲۳  اردیبهشت ۱۳۹۶ در سن ۹۴ سالگی دعوت حق را لبیک گفت و به ملکوت اعلی پیوست.

«روحش شاد و یادش گرامی باد»