آیت الله رضا استادی

رضا استادی

 تولد و دوران‌ کودکی‌
آیه‌الله رضا استادی‌ مقدم‌ (تهرانی‌) در سال‌ ۱۳۱۶ در تهران‌ در خانواده‌ای‌ مذهبی‌ به‌ دنیا آمد. پدرش‌ مرحوم‌ حاج‌ خداداد که‌ در سال‌ ۱۳۷۲ دار فانی‌ را وداع‌ گفت‌، مردی‌ متدین‌، اهل‌ خیر بود که‌ هماره‌ فرزند خود را در مسائل‌ معنوی‌ و مادی‌ کمک‌ می‌کرد. او در قبرستان‌ وادی‌السلام‌ قم‌ در مقبره‌ای‌ که‌ خود تهیه‌ کرده‌ بود، مدفون‌ است‌.

 دوران‌ تحصیل‌
آیه‌الله استادی‌ در سن‌ هفت‌ سالگی‌ به‌ دبستان‌ رفت‌ و در دوازده‌ سالگی‌ تحصیلات‌ دوره‌ ابتدایی‌ را به‌ پایان‌ رساند پس‌ از آن‌ تا شانزده‌ سالگی‌ به‌ کار و کسب‌ مشغول‌ بود. در شانزده‌ سالگی‌ به‌ وساطت‌ دو نفر از مؤمنان‌، به‌ مسجد امین‌ الدوله‌ بازار تهران‌ و مدرسه‌ علمیه‌ مروی‌ رفت‌ و تحصیل‌ علوم‌ دینی‌ را آغاز کرد.

 حدود چهار سال‌ از عمر طلبگی‌ خود را در تهران‌ سپری‌ کرد و سپس‌ به‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ شرفیاب‌ شد و در دروس‌ دوره‌ سطح‌ شرکت‌ می‌کرد. سپس‌ حدود ده‌ سال‌ در دروس‌ خارج‌ فقه‌ و اصول‌ شرکت‌ کرد و از محضر استادان‌ برجسته‌ روزگار خود بهره‌ برد او دو بار به‌ عتبات‌ عالیات‌ مشرف‌ شده‌ بود که‌ نخستین‌ بار آن‌ در دوران‌ کودکی‌ و بار دوم‌ در دوران‌ تحصیل‌ بود و چند ماه‌ به‌ طول‌ انجامید که‌ در طی‌ این‌ چند ماه‌ در درس‌ خارج‌ برخی‌ از استادان‌ آن‌ دیار نیز حاضر شد.

آیه‌الله استادی‌ در طی‌ این‌ سالها، شوق‌ فراوان‌ به‌ گردآوری‌ کتب‌ و مطالعه‌ آنها داشت‌ که‌ این‌ مسأله‌، بعدها در شکل‌گیری‌ روحیه‌ پژوهشگری‌ او تأثیر بسزایی‌ داشت‌. همچنین‌ در این‌ سالها در درس‌ اخلاق‌ استادان‌ حوزه‌ علمیه‌ تهران‌ و قم‌ حاضر می‌شد.

 استادان‌ و دوستان‌
آیه‌الله رضا استادی‌ در سالهای‌ تحصیل‌ خود، محضر استادان‌ بسیاری‌ را درک‌ کرد. او در حدود چهار سال‌ در تهران‌، از محضر آقایان‌ حاج‌ شیخ‌ عبدالکریم‌ حق‌ شناس‌ امام‌ جماعت‌ مسجد امین‌ الدوله‌ ـ حاج‌ شیخ‌ احمد مجتهدی‌ امام‌ جماعت‌ مسجد حاج‌ ملاجعفر، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ هادی‌ مقدس‌ واعظ‌، مرحوم‌ حاج‌ میرزا عبدالعلی‌ تهرانی‌ امام‌ جماعت‌ مسجد بزازهای‌ تهران‌ و… استفاده‌ کرد.

در قم‌ نیز در چند سالی‌ که‌ دروس‌ دوره‌ سطح‌ را می‌خواند به‌ درس‌ آیه‌الله ستوده‌، آیه‌الله میرزا حسین‌ نوری‌، آیه‌الله خزعلی‌، آیه‌الله محمد شاه‌آبادی‌، آیه‌الله جعفر سبحانی‌، آیه‌الله منتظری‌، آیه‌الله مکارم‌ شیرازی‌، آیه‌الله سلطانی‌ بروجردی‌، آیه‌الله آذری‌ قمی‌ رفت‌ و از درس‌ ایشان‌، بهره‌ برد. در ضمن‌ در درس‌ اخلاق‌ و توسل‌ مرحوم‌ آیه‌الله حاج‌ شیخ‌ عباس‌ طهرانی‌ و مرحوم‌ حاج‌ آقا حسین‌ فاطمی‌ شرکت‌ کرد.

با پایان‌ یافتن‌ دوره‌ سطح‌ نیز به‌ دروس‌ خارج‌ آیات‌ عظام‌ مرحوم‌ سید حسن‌ فرید اراکی‌، مرحوم‌ سید محمد محقق‌ داماد یزدی‌، مرحوم‌ سید محمدرضا گلپایگانی‌، مرحوم‌ سید کاظم‌ شریعتمداری‌، مرحوم‌ حاج‌ شیخ‌ محمد علی‌ اراکی‌ و آیه‌الله حاج‌ سید موسی‌ شبیری‌ زنجانی‌ رفت‌ و در چند ماهی‌ که‌ در نجف‌ حضور داشت‌، در درس‌ خارج‌ امام‌ خمینی‌(ره‌)، آیه‌الله‌العظمی‌ خویی‌(ره‌) و شهید سید محمد باقر صدر(ره‌) شرکت‌ جست‌.

او در سالهای‌ تحصیل‌ خود که‌ نزدیک‌ به‌ بیست‌ سال‌ بود، با برخی‌ از فضلا و بیش‌ از همه‌ با آیه‌الله سید محسن‌ خرازی‌ درسها را مباحثه‌ می‌نموده‌ است‌ و در طی‌ این‌ سالها، خود از تدریس‌ دروسی‌ که‌ خوانده‌ بود، غافل‌ نماند.

ایشان‌ از باب‌ تیمّن‌ و تبرک‌ از مرحوم‌ آیه‌الله سید مصطفی‌ صفایی‌ خوانساری‌ و مرحوم‌ آیه‌الله شیخ‌ محمد تقی‌ تستری‌ ـ مؤلف‌ قاموس‌ الرجال‌ ـ و آیه‌الله نجومی‌ اجازه‌ روایت‌ دریافت‌ کرد.

 فعالیتهای‌ علمی‌ و فرهنگی‌
آقای‌  استادی‌ تا به‌ امروز فعالیتهای‌ فرهنگی‌ بسیاری‌ را به‌ عالم‌ اسلام‌ تقدیم‌ داشته‌ است‌. او در طول‌ سالهای‌ متمادی‌ به‌ تدریس‌ کتابهای‌ شرح‌ لمعه‌، اصول‌ فقه‌، مکاسب‌، رسائل‌، کفایه‌، و نیز اصول‌ عقاید و تفسیر پرداخته‌ و از این‌ رهگذر، شاگردان‌ بسیاری‌ را پرورانده‌ است‌.

از آغازین‌ سالهای‌ تحصیل‌، به‌ امر تبلیغ‌ اهتمام‌ داشته‌ و به‌ نقاط‌ گوناگونی‌ رفته‌ و مردم‌ آنجا را ارشاد نموده‌ است‌. همچنین‌ در برخی‌ سمینارها و همایشهای‌ علمی‌، مانند کنگره‌ شیخ‌ انصاری‌، شیخ‌ فضل‌ الله‌ نوری‌، میبدی‌، سید حسن‌ مدرس‌، میرزاکوچک‌ خان‌، سید شرف‌ الدین‌ و کنگره‌ امام‌ رضا(ع‌) و نیز همایش‌ اقتصاد اسلامی‌ به‌ ایراد سخن‌ پرداخته‌ است‌.

از کارهای‌ مهم‌ ایشان‌ در این‌ عرصه‌، تهیه‌، تنظیم‌ و چاپ‌ آثار سه‌ کنگره‌ عظیم‌ شیخ‌ مفید، مقدس‌ اردبیلی‌ و آقا حسین‌ خوانساری‌ است‌ که‌ حدود ۵ سال‌، بیشتر اوقات‌ ایشان‌ را به‌ خود مصروف‌ داشته‌ است‌. پس‌ از آن‌ نیز تنظیم‌ آثار کنگره‌ فاضلین‌ نراقی‌ و نخبگان‌ گلپایگان‌ و چاپ‌ آن‌ به‌ عهده‌ ایشان‌ بوده‌ است‌.

آیه‌الله استادی‌ سه‌ سال‌ مدیر حوزه‌ علمیه‌ قم‌ و پنج‌ سال‌ سرپرست‌ کتابخانه‌ مسجداعظم‌ بود و چند سال‌ است‌ که‌ عضو شورای‌ عالی‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ می‌باشد. او حدود شش‌ سال‌ از اعضای‌ هیأت‌ امنای‌ دائره‌المعارف‌ اسلامی‌، سه‌ سال‌ از اعضای‌ مشاوران‌ کتابخانه‌ آستان‌ قدس‌ رضوی‌ بود و حدود سی‌ سال‌ است‌ که‌ به‌ همراه‌ آیه‌الله خرازی‌، در هیأت‌ مدیره‌ مؤسسه‌ در راه‌ حق‌ می‌باشد.

وی‌ از سال‌ ۱۳۵۰ تاکنون‌ در کنار درس‌، به‌ تألیف‌، تصحیح‌ و ترجمه‌ نیز اشتغال‌ داشته‌ است‌.

برخی‌ از کتب‌ تألیفی‌ ایشان‌ به‌ شرح‌ زیر است‌:

 ۱ـ فهرست‌ کتابهای‌ خطی‌ کتابخانه‌ مدرسه‌ فیضیه‌ ۲ـ فهرست‌ کتابهای‌ خطی‌ کتابخانه‌ عمومی‌ آیه‌الله گلپایگانی‌ ۳ـ فهرست‌ کتابهای‌ خطی‌ کتابخانه‌ مدرسه‌ حجتیه‌ قم‌ ۴ـ فهرست‌ کتابهای‌ خطی‌ کتابخانه‌ مسجد اعظم‌ قم‌ ۵ـ فهرست‌ کتابهای‌ خطی‌ کتابخانه‌ مدرسه‌ مروی‌ ۶ـ فهرست‌ صد و شصت‌ نسخه‌ خطی‌ ۷ـ آشنایی‌ با چند نسخه‌ خطی‌ ۸ـ فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ حسینیه‌ شوشتری‌های‌ نجف‌ ۹ـ فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ آقای‌ طبسی‌ حائری‌، فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ حاج‌ شیخ‌ علی‌ خوانساری‌، فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ مرحوم‌ حجت‌ کوه‌ کمری‌، فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ مدرسه‌ حجازی‌ها، فهرست‌ صد نسخه‌ از نسخه‌های‌ خطی‌ حاج‌ آقا اسماعیل‌ هدایتی‌، فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ امامزاده‌ هلال‌ آران‌ کاشان‌ و فهرست‌ دویست‌ و سی‌ نسخه‌ خطی‌ (این‌ هفت‌ فهرست در مجلات‌ گوناگون‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ است‌) ۱۰ـ فهرست‌ نسخه‌های‌ خطی‌ کتابخانه‌ مرحوم‌ آقا سید مصطفی‌ صفایی‌ خوانساری‌ ۱۱ـ کتابنامه‌ نهج‌البلاغه‌ ۱۲ـ کتابنامه‌ امام‌ صادق‌(ع‌) ۱۳ـ اصول‌ دین‌ برای‌ همه‌ ۱۴ـ شهری‌ در قرآن‌ و حدیث‌ ۱۵ـ مدارک‌ نهج‌البلاغه‌ ۱۶ـ تحقیق‌ در یک‌ مسأله‌ فقهی‌ ۱۷ـ شفاعت‌ در قرآن‌ و حدیث‌ ۱۸ـ چهل‌ داستان‌ ۱۹ـ امامت‌ در چند درس‌ ۲۰ـ تحقیقی‌ درباره‌ دعای‌ ندبه‌ ۲۱ـ توضیحی‌ پیرامون‌ غنیمت‌ در آیه خمس‌ ۲۲ـ بررسی‌ قسمتی‌ از کتاب‌ شهید جاوید ۲۳ـ کلمات‌ الاعلام‌ حول‌ جواز الشهاده‌ بالولآیه فی‌ الاذان‌ و الاقامه‌ ۲۴ـ یادنامه‌ علامه‌ سید ابوتراب‌ خوانساری‌ ۲۵ـ خاتمیت‌ از دیدگاه‌ عقل‌ و قرآن‌ و حدیث‌ ۲۶ـ ده‌ رساله‌، ۲۷ـ بیست‌ مقاله‌، ۲۸ـ سی‌ مقاله‌، ۲۹ـ چهل‌ مقاله‌ ۳۰ـ مقدمه‌ای‌ بر ملل‌ و نحل‌ ۳۱ـ شرح‌ احوال‌ و آثار محقق‌ حلی‌ ۳۲ـ رساله‌ای‌ پیرامون‌ لغت‌ نامه‌ دهخدا ۳۳ـ شرح‌ حال‌ آیه‌الله العظمی‌ اراکی‌(ره‌) ۳۴ـ سی‌ مجلس‌ پیرامون‌ قرآن‌ و عترت‌ ۳۵ـ بیست‌ مجلس‌ پیرامون‌ عهدنامه‌ مالک‌ اشتر ۳۶ـ اصول‌ عقاید ۳۷ـ آیینه‌ صدق‌ و صفا ۳۸ـ گزیده‌ منتهی‌ الا´مال‌ ۳۹ـ مختصر نجم‌ الثاقب‌ ۴۰ـ آشنایی‌ با تفسیر و مفسران‌ ۴۱ـ فدک‌ ۴۲ـ سرگذشت‌ کتاب‌ شهید جاوید ۴۳ـ هفتاد دو منبر ۴۴ـ دانشمندان‌ شیعه‌ ۴۵ـ دانشمندان‌ گلپایگان‌ ۴۶ـ شرح‌ احوال‌ خاندان‌ نراقی‌ ۴۷ـ نوزده‌ ستاره‌ و یک‌ ماه‌ ۴۸ـ من‌ اعلام‌ الشیعه‌ ۴۹ـ ابناء الزهراء ابناء الرسول‌ ۵۰ـ شرائط‌ اجتهاد ۵۱ـ مجموعه‌ مقالات‌ درباره‌ حدیث‌ ۵۲ـ رؤیای‌ نور ۵۳ـ نگاهی‌ به‌ خوانسار.

آیه‌الله استادی‌ تاکنون‌ حدود ۱۵۰ مقاله‌ نگاشته‌ که‌ پس‌ از چاپ‌ در مجلاّت‌ به‌ صورت‌ کتابهایی‌ با نام‌های‌ مختلف‌ تجدید چاپ‌ شده‌ که‌ در بخش‌ تألیفات‌ ایشان‌ یاد شد. وی‌ کتب‌ بسیاری‌ را تصحیح‌ نموده‌ است‌ که‌ از جمله‌ می‌توان‌ الکافی‌ فی‌ الفقه‌، تقریب‌ المعارف‌، نفس‌ المهموم‌، دو جلد از جواهر الکلام‌، المسلک‌ محقق‌ حلّی‌، نه‌ رساله‌ از محقق‌ حلّی‌، منهج‌ الرشاد، هفده‌ رساله‌ فارسی‌، چهارده‌ رساله‌ عربی‌، سی‌ رساله‌ مرحوم‌ آقامیرزا احمد آشتیانی‌ را نام‌ برد همچنین‌ وی‌ بر چاپ‌ کتب‌ بسیاری‌ نظارت‌ داشته‌ است‌ که‌ از جمله‌ آنها به‌ میزان‌ الطالب‌، چهارده‌ جلد از تفسیر نور، التوازن‌ الاسلامی‌، الحکومت‌ الاسلامیه‌ فی‌ روایات‌ الشیعه‌ و چند جلد از تألیفات‌ آیه‌الله العظمی‌ اراکی‌ را می‌توان‌ اشاره‌ کرد.

 فعالیت‌های‌ سیاسی‌
آیت‌الله‌ استادی‌ در پیش‌ از انقلاب‌، دوشادوش‌ مردم‌ به‌ مبارزه‌ برای‌ سرنگونی‌ رژیم‌ شاه‌ پرداخت‌ و پس‌ از انقلاب‌ به‌ عضویت‌ جامعه‌ مدرسین‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌ درآمد. وی‌ همواره‌ به‌ تبعیت‌ از راه‌ امام‌ خمینی‌(ره‌) و حمایت‌ از رهبری‌ مقام‌ معظم‌ رهبری‌ حضرت‌ آیت‌الله‌ خامنه‌ای‌ تأکید داشته‌ و هماره‌ دستاوردهای‌ انقلاب‌ را که‌ همانا حاصل‌ خون‌ هزاران‌ شهید بوده‌، پاس‌ می‌داشته‌ است‌.

 برخی‌ از مسؤولیتهای‌ وی‌ پس‌ از انقلاب‌ اسلامی‌ به‌ شرح‌ زیر است‌:
ـ مدیریت‌ حوزه‌ علمیه‌ قم‌
ـ عضویت‌ در شورای‌ نگهبان‌ با حکم‌ رهبر معظم‌ انقلاب‌ آیت‌ الله‌ خامنه‌ای‌
ـ نمایندگی‌ مجلس‌ خبرگان‌ در دوره‌ سوم‌ از استان‌ تهران‌
ـ سرپرست‌ کتابخانه‌ مسجد اعظم‌
ـ عضو هیأت‌ امنای‌ دائره‌ المعارف‌ اسلامی‌
ـ عضو هیأت‌ مدیره‌ موسسه‌ در راه‌ حق‌
ـ عضو مشاوران‌ کتابخانه‌ آستان‌ قدس‌ رضوی‌
ـ عضویت‌ در شورای‌ عالی‌ حوزه‌
آیه الله‌ استادی‌ هم‌ اکنون‌ در حوزه‌ علمیه‌ قم‌ به‌ تدریس‌، فعالیتهای‌ علمی‌، پژوهشی‌ و تبلیغی‌ اشتغال‌دارد.